İtalya merkezli saygın strateji kuruluşu Special Eurasia’nın yayımladığı analiz, fuarın Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) kapsamında çok taraflı savunma sanayi iş birliğini kurumsallaştırma yönünde kritik bir dönemeç teşkil ettiğini ortaya koydu.

Raporda, Türkiye’nin Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan ile oluşturduğu yeni savunma platformunda yalnızca siyasi koordinatör değil, aynı zamanda İHA, SİHA ve mühimmat üretiminde ana tedarikçi konumuna yükseldiği vurgulandı. Fuar kapsamında 54 ülkeden temsilciler bir araya gelirken, 141 savunma anlaşmasının imzalanması Türkiye’nin savunma ihracat kapasitesini güçlendiren en önemli gelişmeler arasında yer aldı.

Special Eurasia’nın değerlendirmesinde, Ankara’nın bu hamlesinin bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendirdiğine dikkat çekiliyor. Rusya, Çin ve İran’ın yakından izlediği bu süreç, Batı dünyasında da “denge politikası” tartışmalarını yeniden gündeme getirdi. ABD, Fransa ve Avrupa Birliği son dönemde bölgede yeni ortaklıklar kurarken, İran ve Tacikistan’ın askeri iş birliğini derinleştirmesi Türkiye’nin artan etkisine karşı bir dengeleme adımı olarak görülüyor.

IDEF 2025, TDT ülkelerinin savunma sanayi kurumlarının ilk kez bu ölçekte bir araya gelmesiyle dikkat çekerken, fuar sırasında alınan kararlarla çok taraflı savunma iş birliği platformunun kurulması yönünde mutabakata varıldı. Türkiye, bu platformda hem teknolojik üstünlüğü hem de siyasi ilişkiler ağıyla belirleyici bir rol üstlenmiş durumda.

Bununla birlikte rapor, bölgesel savunma iş birliğinin önünde bütçe kısıtları ve teknik altyapı eksiklikleri gibi engeller bulunduğunu da hatırlatıyor. Özellikle Kırgızistan’ın Türk yapımı SİHA alımı örnek gösterilirken, benzer projelerin finansman sıkıntıları nedeniyle sınırlı kalabileceği ifade ediliyor. Ancak Orta Asya ülkelerinin merkezi yönetimlerini güçlendirme ve güvenlik kapasitesini artırma eğilimleri, savunma harcamalarının ilerleyen dönemde artacağına işaret ediyor.

Special Eurasia, IDEF 2025’i yalnızca bir fuar olarak değil, Türkiye’nin kültürel bağlar üzerinden jeopolitik nüfuz alanı inşa etme stratejisinin bir vitrini olarak tanımlıyor. TDT çatısı altında savunma iş birliğini kurumsallaştırma çabası, Ankara’nın Batı-dışı bir eksende yeni bir güvenlik mimarisi oluşturma hedefinin somut göstergesi olarak değerlendiriliyor. Bu süreçte Türkiye, yalnızca savunma ürünleri ihracatı yapan bir ülke değil, aynı zamanda askeri, siyasi ve ekonomik dengeleri şekillendiren “ağ kurucu devlet” kimliğine doğru ilerliyor.