Çağlar ÇAĞATAY

6 Şubat günü Kahramanmaraş merkezli yaşanan iki büyük depremin ardından İstanbullu vatandaşlar, yaşadıkları binanın ne durumda olduğunu öğrenmek için İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin https://binatespitiformu.ibb.gov.tr sitesine binlerce başvuru yaptı. Bina tespiti sitesi üzerinden 2000 yılı öncesi yapılmış binalar kapsamında, binanız için inceleme talep edebiliyor ve binanızın inceleme sonucunu öğrenebiliyorsunuz. Bina Tespiti'nin ana sayfasında yer alan Bina İnceleme Başvuru butonuna tıkladığınızda inceleme yapılması istenen binanın adres bilgilerini girebileceğiniz bir forma yönlendiriliyorsunuz. Binanıza ilişkin inceleme sonuçları başvuru formunda belirttiğiniz e-posta adresinize gönderiliyor. Başvuru formu sayesinde hızlı tarama yöntemine başvurmuş oluyorsunuz. Binaların risk durumunu saptayabilmek için 2019 yılında başlatılan hızlı tarama yönteminin akademisyenlerin de sürece katılımı ile onlarca farklı yöntem arasından seçilmiş durumda. Hızlı Tarama ile bina tespiti projesinin amacı, İstanbul’daki mevcut yapı envanterinin Deprem Master Planı’nda açıklanan ikinci kademe değerlendirme yöntemlerini kullanarak deprem risk durumlarını tespit etmek ve bölgelerin durumunu ortaya koymak. Başlangıçta Avcılar ve Silivri ilçelerinin öncelik olduğu bu çalışma, İstanbul’un diğer 37 ilçesine yayılmış durumda. 

Ekip deneyimli teknik personelden oluşuyor

Deneyimli teknik personellerden kurulu ekiplerle ziyaret edilen binalarda, Deprem Master Planı’nda tanımlanan ikinci değerlendirme yöntemleri için kullanılacak olan değerlerin ölçümleri gerçekleştiriliyor. Bina inceleme çalışmaları ücretsiz olarak yapılıyor. Bu değerlerin belirlenmesi için ofiste zemin ve depremsellik verilerinin tespit edilmesi işlemleri oluyor. Sahada ise kolon sıvasının kaldırılarak beton yüzey sertliğini ölçmek amacıyla beton çekici okuması ve kolon betonunun sıyrılarak donatı çapı ve korozyon belirlemesi işlemleri yapılıyor. Ayrıca sahada uygulanan işlemler ile kolon-kiriş ve kat ölçüleri alınarak kat planının çıkarılması, duvar tarama cihazı ile kolon-perde donatı aralıklarının belirlenmesi ve düzensizlik durumlarının ve bina dış ölçülerinin tespiti sağlanıyor.  Söz konusu işlemler neticesinde toplanan veriler, bir algoritma ile analiz edilerek her bina için “deprem güvenlik oranı” tespit edilmesini sağlıyor. Bu oran ile binaların risk durumlarını ortaya konmuş oluyor. Binada yapılan tespitlerden sonra ekip, tamirat işlemlerini de gerçekleştiriyor. Binada inceleme sırasında yapılan beton sertliğinin ölçülmesi için sıva kaldırma ile donatı çapı ve paslanmanın ölçülebilmesi için kolon sıyırma gibi işlemlerin onarılması gerçekleştiriyor. Paylaşılan bilgilere göre inceleme sırasında yapılan sıyırmalar, binaların mevcut deprem performanslarını olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde ayarlanıyor.

Binlerce başvuru aldık

İBB Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi Başkanı Özlem Tut sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Bugüne kadar 107.036 binayı ziyaret ettik. Ancak 29.287 bina sahibi incelenmesine izin verdi.  Yaşadığımız yıkıcı depremlerden sonra İstanbullular binalarının deprem güvenliğini merak ediyor. Binlerce başvuru aldık. 3 yıldır İstanbul genelinde hızlı tarama yöntemiyle binaların deprem güvenlik oranını tespit ediyoruz. Hızlı tarama ekibimizin büyük kısmı şu an deprem bölgesinde tespit çalışmasında… İstanbul’dan gelen başvuruların tamamına cevap vereceğiz” dedi. 

“Bina hakkında bilgilenmiş olacaksınız”

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Kentsel Dönüşüm masasından da çalışmalar hakkında danışmanlık hizmeti alınabileceğini de vurgulayan Tut, “Belediyemizin bu proje kapsamında ki tüm hizmetleri ücretsizdir. Belediyemiz iştiraklerinin ortak hizmeti olan “İstanbul Yenileniyor” platformu üzerinden binanızın yenilenmesi için başvuru yapabilirsiniz.  Binamın deprem güvenlik sınıfı “yüksek riskli” çıkarsa ne yapmalıyım: 6306 sayılı yasa kapsamında bireysel başvuru yaparak binanızın güçlendirilmesi veya yenilenmesi sürecini başlatabilirsiniz, Bazı bina sahipleri yıkım kararı çıkacağı endişesiyle bina tespiti yapmamızı istememektedir. Hızlı tarama yöntemi ile tespit işleminden sonra binanız riskli yapı ilan edilmeyecek dolayısıyla yıkım ve tahliye kararı çıkmayacak, ama siz bilgilenmiş olacaksınız” diye konuştu. 

Maliyet 20 bin TL’den başlıyor

Bu arada vatandaşlar kendi binasının durumunu öğrenmek için firmalara da başvurabilir. Başvurular, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen ve bakanlığın internet sitesinde yer alan sertifikalı firmalara yapılması gerekiyor. Performans analizi ve gerekmesi halinde yapılacak güçlendirme projeleri için yapı konusunda uzman SİM-İTB belgelerine sahip inşaat mühendislerine ulaşmak gerekiyor. Performans analizi sonrasında binanın can güvenliği sağlamadığı tespit edilirse güçlendirme veya yapının yıkımı seçeneklerinden birine karar veriliyor. Güçlendirilmesine karar verilen yapının güçlendirme tasarım ve hesapları, performans analizi sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda yapılıyor. Talep edilmesi halinde, güçlendirme projesi ile birlikte maliyet analizi çıkarılarak yıkım ve yeniden yapım maliyeti ile kıyas yapılıyor. Depreme dayanıklılık testi ücretleri de binanın yüksekliği ve özelliğine göre 20 bin TL'den başlayıp 100 bin TL'ye kadar çıkabiliyor.