Deniz DİKMEN

2024 yılını arkamızda bıraktık ve 2025 yılının ilk günlerini yaşamaya başladık bile.

Sanırım dünya ve insanlık için 2024 yılı yorucu bir yıldı. Dünyanın birçok yerinde yaşanan savaşlar, global jeopolitik çekişmeler, uluslararası ekonomik sorunlar ve kayıplar insanların her yerde zor bir yıl yaşamasına sebep oldu. Ancak, ne olursa olsun insan umutlu olmak istiyor, sıkıntıların aşılacağını ve barışın geri gelmesini hayal ediyor.

Bu nedenle sizi bu hafta yılın ilk günlerinde huzurlu, sakin, biraz da gözlerden uzak, ama doğası çok güzel küçücük bir ülkeye götürmek istiyorum. Gelin bu hafta sizi yılbaşı üstü Orta Avrupa’daki Slovakya ülkesine gidelim. Size oradaki yaşadıklarımı ve güzellikleri anlatayım. Slovakya yüzölçümü sadece 49 bin kilometrekare olan ve tam Batı ve Doğu Blokların ortasında bulunan beş buçuk milyon nüfusa sahip bir ülke. Slovakya’nın komşu ülkeleri Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Ukrayna ve Macaristan. En uzun sınırı 515 km ile Macaristan, en kısa sınırı ise 90 km ile Ukrayna ile paylaşıyor.

Tuna Nehri’nin kıyısında

Slovakya’nın başkenti Bratislava ise Avrupa’nın ikinci uzun (2.850 km) ve önemli nehri Tuna Nehri’nin kıyısında bulunuyor. Biz de Tuna Nehri’nde çok şık bir nehir teknesi ile süzüle süzüle Viyana’dan Slovakya’ya geliyoruz. Viyana buraya sadece 60 km uzaklıkta ve bu nedenle ister nehir yoluyla ister karayoluyla Viyana’dan buraya ulaşım sağlamak çok kolay. 

Bratislava’nın bir özelliği de kent olarak iki ülkeye sınır olmasıdır. Çünkü şehir bir taraftan Avusturya diğer taraftan ise Macaristan’a sınır kenti durumundadır. Slovakya aslında çok dağlık bir bölgede bulunuyor. Ülkenin büyük bir kısmını ünlü Karpat Dağları kaplıyor. Dağların zirveleri, aradaki yemyeşil vadiler, göller, nehirler ve dağ köyleri yaz kış muhteşem manzaralara sahip oluyor. Hem yerel halk hem de Avrupa’nın birçok köşesinden insanlar buraya dağ tırmanışları ve doğa yürüyüşleri için geliyorlar. Slovakya’nın çok uygun olması ve turistler tarafından daha nispeten keşfedilmemiş olması büyük bir avantaj. Zira çok güzel olan otellerde örneğin Viyana’ya göre çok daha uygun fiyata konaklayabilirsiniz ve yerel restoranlarda da ekonomik fiyatlara güzel yemekler yiyebilirsiniz. 

Dünya mirası kalıntılar

Slovak halkı Hristiyan dinine mensup ve ağırlıklı Rum Katolik Kilisesi’ne bağlı. Bölgede ilk yerleşim MÖ 5000 civarında Neolitik çağda başlamış. MÖ 200’lü yıllarda Kelt kabileleri bölgede yaşamaya başlıyor. O dönemde Bratislava’da Roma İmparatorluğu’na ait bir askeri kamp bulunurmuş. İsmi Gerulata olan bu askeri kampın kalıntıları 2021 yılından bu yana bir UNESCO Dünya Mirası olarak kabul edilmiş. Romalılar bölgeye günümüzde de hala devam eden üzüm bağlarını ve şarapçılık kültürünü de getirmişler. 5’inci yüzyılda ise Slavlar bu topraklara yerleşmişler ve asırlardır burada ikamet ediyorlar. Slovakya asırlarca Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bir parçası olmuştur.

I. Dünya Savaşı’nın ardından 1918 yılında ise Çeklerle Slovaklar bir olup Çekoslovakya devletini kurmuşlar. 1938 yılında ise Almanya bölgede bulunan Avusturya, Macaristan ve Çekoslovakya’nın bir bölümünü kendi egemenliği altına almıştır.

II. Dünya Savaşı’nın ardından ise 1945 -1968 yılları arasında bölge bir Doğu Blok ülkesi olarak Sovyetler Birliği’nin etkisi altında kalmıştır. 1990 yılında ise, Glasnost rüzgarının etkisi ile Slovakya ülke olarak Çekoslovakya Federatif Devletlerinden ayrılır. 1991 yılında ise Sovyet ordularının bölgeden çekilmesi ile birlikte kansız ve barışçıl bir süreç olan “Kadife Devrimi” yaşanır ve Slovakya devlet olarak 1993 yılında bağımsızlığına kavuşur. 2004 yılında Slovakya Batı Bloğu’na bağlı önce bir NATO ülkesi ve ardından bir Avrupa Birliği ülkesi olur. Ülke böylece inanılmaz bir değişim yaşar.

Renkli bir kültür

Slovakya’nın başkenti günümüzde kullanılan Bratislava ismini 1919 yılında almıştır. Ondan önce kent Habsburg Hanedanı’na bağlı ve Alman etkisi altında olduğu için ismi Pressburg olarak geçiyordu. Günümüzde Bratislava Slovakya’nın en büyük kenti ve siyasi, kültürel ve ekonomik olarak merkezi. Biz de bu bakir yeni yılın sakin ve soğuk bir kış sabahında, Bratislava’da nehir teknemizden inip bu tarihi kenti gezmeye başlıyoruz. Kentte asırlar boyunca burada yaşamış olan Slovakların, Almanların, Macarların, Çeklerin ve Musevilerin izlerini sürüyoruz. Ne kadar renkli bir kültür. Kent Parlamento binası, Opera Binası, devlet kurumlarına ait yapıları, üniversiteleri, müzeleri, kiliseleri, tarihi yolları ve parkları ile parlıyor.

1563 -1830 yılları arasında, on Macar kralın, bir kraliçenin ve yedi konsort kraliçesinin taç giyme törenleri de Bratislava’nın en eski (15’inci yüzyıl) ve en büyük katedrali olan Aziz Martin Katedrali’nde yapılmış. Osmanlı İmparatorluğun Macaristan’ın bir bölümünde hakimiyet kurması ile birlikte Macar kralları bu bölgeye sığınmışlar.

Bratislava’yı gezerken Tuna Nehri kıyısında bir tepelik alanda bulunan kentin önemli simgesi Bratislava Kalesi’ni de görüyoruz. Bu kale 10’uncu yüzyılda bir Slav savunma şatosu olarak inşa edilmiş ve 1741 yılında Habsburg Hanedanı’nın ünlü kraliçesi Maria Theresa’nın taç giyme törenine ev sahipliği yapmıştır.

Bryndza peyniri

Dört köşe kuleli, dikdörtgen yapısı, konumu ve endamı ile Bratislava Kalesi kentin tepesinde göz dolduruyor. Kentin sokaklarını bu soğuk kış gününde gezerken yerel restoranlara ve küçük kafelere denk geliyoruz. Slovak mutfağı tarihi yapısı itibarı en başta Macar ve Alman mutfakları olmak üzere birçok kültürden etkilenmiştir.  Slovak yemek kültüründe çok fazla besin değeri yüksek çorbalara, kavrulmuş ve tütsülenmiş etlere, bol sebzelere ve süt ürünlerine denk gelirsiniz. Koyun sütünden yapılan “bryndza” peyniri bir yerel üründür. Bryndza ile karıştırılmış patatesli köfte ise çok ünlü yerel bir lezzettir.

Slovak restoranlarında Tuna ve Vah kıyısında yetişen üzümlerin şaraplarına denk gelirsiniz. Bölgede şarapların yanı sıra size brendi olarak örneğin erik bazlı slivovica veya ardıç bazlı borovicka ikram ederler.  Henüz Noel ve yeni yıl uykusundan yavaş yavaş uyanan bu güzel tarihi kenti gezmek çok güzel. Soğuk kış gününde burada yerel güzel sıcacık bir çorba içmek ne hoş. Yöreye has peynirleri ve dana etinden yapılan gulaşlarını tatmak çok keyifli. Yemekler bizim damak tadımıza gayet uygun.

Eğer tatlı yemeği çok seviyorsanız elbette burada güzel kafeler ve pastaneler de var. Bu mekanlarda kendinize harika birer yerel tatlı olan makovnik, bratislavke rozky, butchy na pare, sulance, dukatove buchticky veya bublanina ve yanına sıcacık bir kahve veya sıcak çikolata ısmarlayabilirsiniz.

Tüm ülkeyi gezmelisiniz

Slovakya’ya gelirseniz sadece Bratislava’yı değil tüm ülkeyi gezmelisiniz. İlginizi çekecek bir dizi zengin tarihi ve doğal kültür mirasları bulunmaktadır. 12’inci yüzyıla ait Spis Kalesi örneğin Orta Avrupa’nın en büyük kale kompleksi ünvanını taşımaktadır ve 1993 yılından bu yana ülkenin bir UNESCO Dünya mirasıdır.

Diğer UNESCO Dünya mirasları arasında tarihi Banska kenti, muhteşem korunmuş Vlkolinec köyü, orta çağ dönemine ait Bardejov kasabası, Levoca tarihi kent merkezi, büyüleyici Karpat Dağları’ndaki tarihi ahşap kiliseler, Kosece bölgesinde 712 mağaradan oluşan mağaralar kompleski ve Karpatların tarihi kayın ormanları bulunuyor.

Slovakya öyle bir yerde bulunuyor ki buradan kolaylıkla Macaristan’ın Budapeşte veya Çekya’nın Prag kentine de uzanabilirsiniz. Ocak ayının ilk günlerinde bu soğuk kış ortamında size Orta Avrupa’nın bu gizli köşesinden sağlıklı, mutlu, bol gezmeli ve bereketli, sımsıcak, güzel dostlarla ve gülümsemelerle dopdolu yeni bir yıl dilemek istiyorum. Dileklerinizin gerçek olduğu bir dönem olsun.

Tuna Nehri kıyısındaki bu tatlı küçük kenti gezdikten sonra bana bu gezide eşlik eden çok kıymetli arkadaşlarımla birlikte nehir teknemize geri dönüyorum. 

Teknemizde akşam yemeğimizi alıp, dostlarla tatlı sohbetimize devam ediyoruz.

Hepinize keyifli günler dilerim.