İstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması''na göre, Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ), üretimden satışlarda 79 milyar lirayla Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu oldu.

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, düzenlediği basın toplantısında, İSO'nun ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" sonuçlarını açıkladı.

TÜPRAŞ, üretimden satışlarda 79 milyar lira 42 milyon lirayla listede ilk sırayı alırken, Ford 31 milyar 63 milyon lirayla ikinci, Toyota ise 23 milyar 608 milyon lirayla üçüncü oldu.

Listede Toyota'yı sırasıyla Oyak-Renault, Tofaş, Arçelik, İskenderun Demir ve Çelik, Ereğli Demir ve Çelik, İçdaş Çelik ve Hyundai Assan takip etti.

İstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması''nda Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ) ilk sırada yer alırken, Ford ikinci, Toyota üçüncü oldu.

"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması"nın sonuçları İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı.

TÜPRAŞ, üretimden satışlarda 79 milyar lira 42 milyon lirayla listede ilk sırayı alırken, Ford 31 milyar 63 milyon lirayla ikinci, Toyota ise 23 milyar 608 milyon lirayla üçüncü oldu.

Listede Toyota'yı sırasıyla Oyak-Renault, Tofaş, Arçelik, İskenderun Demir ve Çelik, Ereğli Demir ve Çelik, İçdaş Çelik ve Hyundai Assan takip etti.

Oyak-Renault yükseldi, Tofaş geriledi

Listede ilk 3 sıra değişmezken, geçen yıl beşinci basamakta yer alan Oyak-Renault, 2018'de dördüncülüğe yükseldi. Tofaş ise dördüncü sıradan beşinciliğe geriledi.

İlk 10 sırada yer alan şirketlerde ciddi bir değişim görülmezken, sadece dördüncü ile beşinci sıradaki şirketler yer değiştirdi. 

Son 14 yılın en yüksek büyümesi

İSO 500'ün üretimden satışları son 14 yılın en yüksek büyümesi oldu ve yüzde 34,5 artışla 878 milyar TL'ye çıktı.

Satışlardaki artışta fiyat yükselişlerinin yanı sıra ihracat gelirlerinde etkili olan döviz kurlarındaki artış rol oynadı. Gerçekleşen büyüme oranı da İSO 500'de son 14 yılın en yüksek büyümesi olarak dikkati çekti.

Önceki yıl yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyüme ise 2018'de yüzde 11,8'e geriledi. İSO 500'ün faaliyet karı oranı 1,3 puan iyileşti ve yüzde 9,6'dan yüzde 10,9'a yükseldi.

Araştırmaya göre İSO 500'ün ihracatı 2018'de yüzde 11,3 artışla 71,8 milyar dolar oldu. Böylece İSO 500'ün ihracat artış oranı, yüzde 7 olan Türkiye ve sanayi ihracatı artış oranının üzerinde arttı. Bu performansa bağlı olarak İSO 500'ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı da yüzde 44,5'e yükseldi.

Şirketlerin FAVÖK büyüklüğü 2018'de yüzde 48 artarak 94,7 milyar TL'den 140,2 milyar TL'ye yükseldi. Böylece firmalar son 6 yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirdi. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı yüzde 19,7 artarak 53 milyar TL'den 63,5 milyar TL'ye yükseldi. FAVÖK'te reel olarak yüzde 23 gibi yüksek bir artış sağlanırken, vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı reel olarak 0,5 azaldı.

Faaliyet karı 107,8 milyar TL oldu

Geçen yıl İSO 500, 107,8 milyar TL'lik faaliyet karı elde etti. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 270 milyar TL, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar ise 214,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu iki kalem arasındaki fark alındığında 55,8 milyar TL’lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildi. Bunun 31,5 milyar TL'sini net kambiyo karları oluşturdu. Kalan 24,3 milyar TL ise faiz, iştirak, temettü gelirleri gibi pek çok kalemi içerdi.

İSO 500'ün finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 49,8'den yüzde 88,9'a yükseldi. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve TL'deki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar yarattı.

İSO 500'de faaliyetlerin finansmanında 2017 yılında yüzde 62,9'a kadar yükselen borçların payı, 2018 yılında 4,1 puan daha artarak yüzde 67'ye yükseldi.

Geçen yıla göre artış hızını ikiye katlayarak reel olarak büyüme eğilimini sürdüren mali borçlar, yüzde 35,3 artış göstererek 242,9 milyar TL'den 328,6 milyar TL'ye yükseldi.

Teknoloji ve Ar-Ge'de yükselme dönemi

Yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 37,5 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler alırken, orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 4,9 puan azalarak yüzde 35 oldu. Araştırmada sevindirici gelişme ise orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının yüzde 20,2'den yüzde 22,2'ye yükselmesi oldu.

Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 3,6'dan yüzde 5,3'e, orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerdeki firmaların yarattığı katma değer payı ise yüzde 23,8'den yüzde 27,5'e çıktı.

Ar-Ge yapan firma sayısı da 2018'de 276'ya yükseldi. Böylece firma sayısı 2012 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

İSO 500'ün istihdamı geçen yıl yüzde 2,4 artarken, ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20,2 olarak gerçekleşti. İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı da 2018 yılında 2 adet artarak 117'ye yükseldi.

En yüksek ihracat 5,7 milyar dolarla Ford'dan

Geçen yıl İSO 500 arasında en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş sırasıyla 5,7 milyar dolarla Ford Otomotiv Sanayi AŞ, 4,3 milyar dolarla Toyota ve 3,4 milyar dolarla Oyak-Renault oldu.

Önceki iki yılda olduğu gibi 2018'de de en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş otomotiv sektörü firmalarından oluştu.

İlk 10 arasında 3 milyar 70 milyon dolarla Tofaş dördüncü, 2 milyar 470 milyon dolarla Tüpraş beşinci, 2 milyar 58 milyon dolarla Arçelik altıncı, bir milyar 994 milyon dolarla Hyundai Assan yedinci sırada yer aldı.

Sekizinci ve dokuzuncu şirketlerin ismi açıklanmazken, önceki yıl 12. sırada bulunan İçdaş Çelik, geçen yıl bir milyar 176 milyon dolar ihracatla 10. basamağa yükseldi.

- En büyük 100 sanayi kuruluşu

Birinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No:		Kuruluşlar	Üretimden  Satışlar (Net)  (TL)
2018	2017
1	1	TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.	79.042.478.682
2	2	Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.	31.062.845.187
3	3	Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş.	23.607.677.900
4	5	Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş.	20.242.372.244
5	4	TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.	17.110.648.133
6	6	Arçelik A.Ş.	16.551.862.693
7	7	İskenderun Demir ve Çelik A.Ş.	15.795.144.102
8	8	Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.	13.778.194.465
9	9	İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş.	11.957.290.261
10	10	Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.	11.084.691.000
11	14	Çolakoğlu Metalurji A.Ş.	10.469.172.006
12	12	Mercedes-Benz Türk A.Ş.	9.159.029.701
13	13	PETKİM Petrokimya Holding A.Ş.	7.870.226.417
14	15	Vestel Elektronik San. ve Tic. A.Ş.	7.775.357.036
15	20	Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş.	7.593.473.730
16	16	İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş.	7.560.563.835
17	17	BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş.	7.344.647.258
18	11	Aygaz A.Ş.	6.926.502.979
19	22	Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş.	6.378.613.632
20	19	Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş.	6.078.515.748
21	23	Vestel Beyaz Eşya San. ve Tic. A.Ş.	5.979.397.524
22	28	TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.	5.959.686.554
23	24	KARDEMİR Karabük Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş.	5.545.602.546
24	30	Er-Bakır Elektrolitik Bakır Mamulleri A.Ş.	5.449.241.461
25	21	Unilever San. ve Tic. T.A.Ş.	5.363.663.644
26	26	Sarkuysan Elektrolitik Bakır San. ve Tic. A.Ş.	5.229.367.869
27	32	Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü	4.726.437.481
28	27	Bosch San. ve Tic. A.Ş.	4.711.859.582
29	36	Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş.	4.635.549.539
30	33	Kroman Çelik Sanayii A.Ş.	4.602.425.191
31	31	Milangaz LPG Dağıtım Tic. ve San. A.Ş.	4.494.305.244
32	38	Assan Alüminyum San. ve Tic. A.Ş.	4.436.789.031
33	18	EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü	4.421.971.307
34	41	Baştuğ Metalurji Sanayi A.Ş.	4.109.118.141
35	35	Yücel Boru ve Profil Endüstrisi A.Ş.	3.934.190.335
36	47	İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş.	3.932.165.690
37	34	Eti Gıda San. ve Tic. A.Ş.	3.929.465.041
38	25	Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.	3.781.396.647
39	45	Enerjisa Enerji Üretim A.Ş.	3.773.436.052
40	37	Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük San. ve Tic. A.Ş.	3.746.615.463
41	39	AKSA Akrilik Kimya Sanayii A.Ş.	3.664.920.993
42	58	Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı	3.555.319.581
43	55	Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.Ş.	3.511.486.567
44	43	Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş.	3.460.111.732
45	51	Yıldız Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş.	3.439.049.615
46	40	Kastamonu Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş.	3.425.341.179
47	49	Hayat Kimya Sanayi A.Ş.	3.261.322.261
48	29	Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş.	3.258.833.885
49	87	Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş.	3.231.722.468
50	42	Coca-Cola İçecek A.Ş.	3.151.455.645
51	44	İpragaz A.Ş.	3.126.973.520
52	62	Borusan Mannesmann Boru San. ve Tic. A.Ş.	3.088.430.409
53	50	Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu	3.086.092.069
54	61	Kaptan Demir Çelik Endüstrisi ve Ticaret A.Ş.	3.049.328.810
55	46	MMK Metalurji San. Tic. ve Liman İşletmeciliği A.Ş.	2.846.225.968
56	56	BRİSA Bridgestone Sabancı Lastik San. ve Tic. A.Ş.	2.825.524.384
57	59	Modern Karton San. ve Tic. A.Ş.	2.747.902.702
58	54	SÜTAŞ Süt Ürünleri A.Ş.	2.744.563.693
59	52	Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi A.Ş.	2.705.774.618
60	71	İçdaş Elektrik Enerjisi Üretim ve Yatırım A.Ş.	2.655.884.732
61	79	BMC Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.	2.621.379.755
62	72	ASAŞ Alüminyum San. ve Tic. A.Ş.	2.613.978.763
63	69	Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü	2.589.230.974
64	66	Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş.	2.574.448.426
65	48	Nadir Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş.	2.551.371.762
66	60	Honda Türkiye A.Ş.	2.517.851.766
67	70	Erdemir Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş.	2.495.393.724
68	74	Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşletmeleri Ltd. Şti.	2.488.486.631
69	84	MAN Türkiye A.Ş.	2.460.980.013
70	63	Toros Tarım San. ve Tic. A.Ş.	2.454.573.523
71	77	Soda Sanayii A.Ş.	2.453.505.908
72	-	Tosyalı Toyo Çelik A.Ş.	2.410.861.636
73	83	Bosch Termoteknik Isıtma ve Klima San. Tic. A.Ş.	2.319.517.463
74	-	Posco Assan TST Çelik Sanayi A.Ş.	2.233.946.388
75	80	Koç Metalurji A.Ş.	2.228.840.893
76	73	Namet Gıda San. ve Tic. A.Ş.	2.204.440.566
77	78	Sasa Polyester Sanayi A.Ş.	2.201.963.427
78	86	Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.Ş.	2.194.566.417
79	-	-	-
80	85	Gülsan Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş.	2.124.911.788
81	90	Tatmetal Çelik San. ve Tic. A.Ş.	2.123.265.414
82	92	JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş.	2.098.660.667
83	96	Köksan Pet ve Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş.	2.046.677.054
84	-	Kazan Soda Elektrik Üretim A.Ş.	2.037.909.076
85	75	ROKETSAN Roket San. ve Tic. A.Ş.	2.007.211.188
86	67	Şenpiliç Gıda Sanayi A.Ş.	2.006.629.676
87	88	Goodyear Lastikleri T.A.Ş.	1.996.534.236
88	145	Atakaş Çelik San. ve Tic. A.Ş.	1.934.228.514
89	114	Asil Çelik San. ve Tic. A.Ş.	1.925.505.086
90	110	Atlas Enerji Üretim A.Ş.	1.901.792.760
91	65	Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü	1.884.139.039
92	139	Bunge Gıda San. ve Tic. A.Ş.	1.881.215.372
93	53	Abalıoğlu Yem-Soya ve Tekstil Sanayi A.Ş.	1.873.759.938
94	121	Indorama Ventures Corlu Pet Sanayi A.Ş.	1.873.034.511
95	81	C.P. Standart Gıda San. ve Tic. A.Ş.	1.847.757.669
96	76	Sanko Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.	1.847.105.086
97	134	Abdi İbrahim İlaç San. ve Tic. A.Ş.	1.835.011.236
98	95	Petlas Lastik San. ve Tic. A.Ş.	1.834.118.094
99	94	Autoliv Cankor Otomotiv Emniyet Sistemleri San. ve Tic. A.Ş.	1.784.785.842
100	105	Kipaş Mensucat İşletmeleri A.Ş.	1.778.818.919