Türkiye’de alanında bir ilk olan Geri Kazanım Test ve Araştırma Merkezi (GETAM), firmaların sürdürülebilirlikle ilgili çevresel iddialarını bilimsel verilere dayalı olarak kanıtlamalarını ve sertifikalandırılmalarını sağlayacak. GETAM, ÇEVKO Vakfı (Çevre Koruma ve Ambalaj Atıklarını Değerlendirme Vakfı) ve Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) arasında imzalanan işbirliği protokolü kapsamında, İstanbul Kalkınma Ajansı, Yenilikçi İstanbul Mali Destek Programı desteğiyle 23 Kasım 2023'te faaliyetlerine başladı. ÇEVKO Genel Sekreteri Mete İmer, sürdürülebilirlik konusundaki söylemlerin son dönemde sıkça gündeme geldiğini, bu konuda tüketicinin yanıltılmamasının sağlanması gerektiğini belirtti.

 Ülkeler önlem alıyor

Merkezin, sürdürülebilirlikle ilgili iddiaların kanıtlanabilir bilimsel verilere dayalı bir şekilde sertifikalandırılmasını sağlamak açısından büyük önem taşıdığını kaydeden İmer, "Bu konuda pek çok ülkede, uluslararası kurumda birtakım önlemler alınmaya başlandı çünkü, herkes sürdürülebilirlikten bahsediyor. Geri dönüşümle ilgili, çevre duyarlılığıyla ilgili iddialar ortaya atılıyor fakat bu iddiaların bilimsel verilere dayanması çok önemli." dedi.

Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan Çevreye İlişkin Beyanlar İçeren Reklamlar Hakkında Kılavuz'da yer alan bilgilere göre de sürdürülebilirlikle ilgili beyanların bilimsel olarak kanıtlanabilir nitelikte olmasını gerektiğinin altını çizen İmer, merkezde bu kapsamda bilimsel sonuçlara ulaşabilmek için tüm testlerin yapılabildiğini söyledi.

Sanayi kuruluşlarının, faaliyetleriyle ilgili kolaylıkla test talebinde bulunarak sonuçlara tek tuşla ulaşabilmeleri için bir yazılım geliştirdiklerini aktaran İmer, "Avrupa'da birkaç merkezde yapılıyor ama ülkemizde bunun ilk kez yapılması bizim için çok önemli. Uygun şartlar sağlanabilirse yurt dışından da bu testlere talepte bulunulması ve testleri burada yapmamız mümkün olacak. Bu bakımdan bu merkezin duyurulması Türkiye açısından çok önemli." değerlendirmesini yaptı. İmer, merkezde yapılacak testlerin sonuçlarına göre uygun görülen kuruluşlara sürdürülebilirlik sertifikası verileceğini kaydetti.

Testler 3 haftada tamamlanıyor

YTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kutsal Bozkurt, sanayinin önemli bir ihtiyacını karşılayacak merkezin "temiz çevre, temiz toplum, bilinçli tüketim ve döngüsel ekonomiye katkı" sloganıyla hizmet vereceğini bildirdi.

Döngüsel ekonomiye katkı sağlamak amacıyla piyasanın dilini anlayarak eksiklikleri gidermeye çalıştıklarını ifade eden Bozkurt, "Sanayi kuruluşları için sertifika olacak. Kendi ürünlerinin ne kadarının geri dönüştürülmüş bir malzemeden yapıldığı bilgisini piyasaya daha rahat sunacaklar." diye konuştu. Merkezin geri dönüşüm hattı ve mikrobiyal testler olarak iki farklı alanda hizmet sunacağı bilgisini paylaşan Bozkurt, geri dönüşüm kısmında malzemelerin yapı analizinden geri dönüştürülebilirlik oranına, mikrobiyal kısmında ise biyobozunurluktan mikroplastiklere kadar detaylı analizler yapılabileceğini anlattı.

Bozkurt, geri dönüşüm hattında mekanik, fiziksel ve termal testlerle birlikte sürecin ortalama 20 gün ila 3 hafta, mikrobiyal testlerin ise numuneye bağlı olarak 30 ila 90 gün hatta bazı durumlarda 1 yıla kadar sürebildiğini aktardı.