Temel gıdalarımızı etkileyen Buğdayın Chicago borsasında işlem gören vadeli kontratları yükseldi, ancak haftalık bazda son dört ayın en büyük düşüşünü kaydetmeye hazırlanıyor. 

Buğday fiyatları yükseldi ancak, haftayı son dört ayın en kötü performansıyla kapattı. Küresel arzın artacağı yönünde beklentiler fiyatlar üzerinde baskı yarattı. Bu konuda ülkemizin dünya için yaptığı en büyük iyilik Tahıl koridorunun işlemesini sağlaması. Ama bizim bölgeden çok uzaklarda Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları yüzde 0,4 yükselerek 8,07 dolar/bushel, yani 296,5 dolar/ton seviyesine yükseldi. Önemli ürünlerden Mısır yüzde 0,4 yükselerek 6,56 dolar/bushel yani 258,3 dolar/ton seviyesine yükseldi. Buğday haftalık bazda yüzde 5 gerilerken haftayı temmuz ortasından bu yana görülen en büyük haftalık düşüş ile kapamaya hazırlanıyor. Soya fasulyesi haftalık bazda yüzde 2 gerileyerek altı haftada ilk kez kayıp vermeye, mısır ise yüzde 4 değer kaybederek temmuz sonundan bu yana en büyük haftalık düşüşü kaydetmeye hazırlanıyor. Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, 19 Kasım’da sona erecek Karadeniz Tahıl Girişimi anlaşmasının süresinin uzatılması çağrısında bulundu. G20 Zirvesi öncesinde irtibat kuruldu ve zirve anında sözleşme imzalanacak gibi görünüyor. 

Bir önemli konu ise yine tüm dünyanın Küresel gıda ithalatında yoksulları tehdit eden rekora doğru gitmesi. Bu dünyanın balansı bozuk ilerliyor. Küresel ekonomide büyük sıfırlama diyerek, bazı ahyvanları ve insanları öldüren sisteme dur demesi gereken kişiler biziz. Yaptığımız üretim ile buna dur diyebiliriz. Kendine yeten ülkeler önümüzdeki yıllarda çok zengin olacak. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün raporuna göre artan üretim maliyetleri ve tedarik zincirlerinde yaşanan bozulmalar gıda ithalat faturasının 2 trilyon dolarla rekor seviyelere ulaşmasına neden oldu. Bu durumun yoksul ülkelerde gıda güvenliğini tehdit etmesi bekleniyor. Bununla birlikte gübre, yakıt ve tohum gibi tarımsal girdiler için küresel ithalat faturasının 2021’den itibaren yüzde 48 artarak 424 milyar dolarlık rekor seviyeye ulaşması da bekleniyor. FAO artan faturalar ve güçlenen doların önümüzdeki yıl ithalatı azaltacağını dolayısıyla hem üretkenliği hem de gıda güvenliğini tehdit edeceğine dikkat çekti. Dünya böyle işlerle uğraşırken ülkemizde Tarım Kredi, çiftçilerden 10 ayda 10,5 milyar liralık ürün satın aldı. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, bu yıl ekim itibarıyla 10,5 milyar lira değerindeki 1,4 milyon ton ürün alımı gerçekleştirdi. Bu yıl, 31 bin 831 üreticiyle 2,2 milyon dekarda 3,7 milyar lira değerinde 406 bin ton sözleşmeli üretim yapıldı. Sıfır faizli hayvancılık kredisi kapsamında 2021'de 1,5 milyar lira ve bu yılın ekim ayı itibarıyla 2,4 milyar lira kredi kullandırıldı. Ayrıca Cumhurbaşkanı kararları çerçevesinde sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılması amacıyla mevzuat düzenleme çalışmaları devam ederken mevcut durumda sözleşmeli üretime yönelik olarak Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince düşük faizli kredi desteği sağlandı. Sözleşmeli üretim yaptıran gerçek veya tüzel kişilere yüzde 50-80 arasında indirim oranlarında 100 milyon lira üst limite kadar düşük faizli kredi kullandırılıyor. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince kanatlı sektöründe damızlık yetiştiriciliği yapacaklara hem yatırım hem de işletme kredilerinde yüzde 75, ticari kanatlı yetiştiriciliği yapacaklara yatırım kredilerinde yüzde 55, işletme kredisinde yüzde 80'e varan faiz indirimli kredi sağlanıyor. Tarım Kredi tarafından geçen yıl 3,3 milyar lira değerindeki 1,1 milyon ton ve bu yıl ekim ayı itibarıyla ise 10,5 milyar lira değerindeki 1,4 milyon ton ürün alımı gerçekleştirildi. Sözleşmeli üretim kapsamında, bu sene ekim ayı itibarıyla 31 bin 831 üreticiyle 2,1 milyon dekarda 3,7 milyar lira değerinde 406 bin ton üretim yapıldı.

Geçen gün benim ders verdiğim Üniversitenin hemen karşısında bir çay ocağı var. Arkadaşlarıma çay ısmarladım. Kaç para ödeyeceğim dediğimde gelen hesap beni şoka soktu. 100 Türk Lirasından fazla hesap geldi. Hem de işi sadece çay satmak olan bir küçük dükkanın istediği para. Büyük pastanelerde düşünemiyorum hesabı. Taş çatlasa 7 ya da 8 çay içilmiştir. Bu arada Dünyada kişi başına en fazla çay tüketilen Türkiye'de pazarın hakimi konumundaki Çaykur, 2021 yılında da zarar açıkladı. Çaykur'un 2021 yılı faaliyet raporuna göre kurum 503 milyon 840 bin TL zarar etti. Bakanlar Kurulu kararı ile Şubat 2017’de Varlık Fonuna devredildiğinden bu yana kar etmeyen Çaykur'ın son 5 yılda toplam zarar 2.6 milyar TL’yi aşıyor. Anlaşılan o ki ben bile kurtaramamışım Çaykur’u...

FAO Gıda Fiyat Endeksi, Ekim 2022'de aylık bazda neredeyse değişmedi. Hububat hariç tüm kapsanan emtia gruplarının fiyat endeksleri aylık düşüşle ortalama 135.9 puan oldu. Endeks aylık bazda değişmezken, yıllık bazda yüzde 2 arttı. Tahıl Fiyat Endeksi'ndeki yükselişe karşın, bitkisel yağlar, süt ürünleri, et ve şeker endekslerinde düşüş yaşandı. FAO Hububat Fiyat Endeksi Ekim'de aylık bazda yüzde 3 yükselirken, yıllık bazda yüzde 11.1 arttı. Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, Ekim ayında aylık yüzde 1,6 düşüşle 150,1 puan olurken, bir önceki yılın seviyesinin yaklaşık yüzde 20 altında kaldı. Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, Ekim'de yüzde 1,7 düştü, yıllık yüzde 15.4 arttı. FAO Et Fiyat Endeksi yüzde 1,4 düşüşle Ekim ayında ortalama 118,4 puan oldu. Endeks bir yıl önceki değerinin yüzde 5,8 üzerinde kaldı. FAO Şeker Fiyat Endeksi, aylık yüzde 0,6 ve geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,5düştü.

Küresel düşünenlerin kafalarına taktıkları bir diğer konu da iklim. Bu yıl Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi, Mısır’da gerçekleşiyor. Yaklaşık 190 ülkeden 100'ün üzerinde devlet yetkilisi ve politika yapıcı ile 40 binden fazla katılımcının beklendiği konferansta, sera gazı emisyonlarını azaltım planları, iklim değişikliğine adaptasyon, gelişmekte olan ülkelere taahhüt edilen iklim tazminatı gibi konular, zirvenin en önemli gündem maddelerini oluşturuyor. 

Gıda, hayatta kalmamız için esastır, yaşamın temel bir gereksinimi ve güç, canlılık ve enerji sağlayıcısıdır. Aynı zamanda kültürel geleneklerimizin koruyucusudur ve sosyal hayatımızın vazgeçilmezidir.