Sedat YILMAZ

Türkiye yerli İHA, SİHA, tank, gemi, uçak ve lazer savunma sistemlerinden sonra dünyanın en büyük tank ve uçaklarının yapımı için 250 tonluk motorların üretimi için kolları sıvadı. Yaklaşık 2 yıldır yerli motor üretimi konusunda ciddi bir aşamaya da gelindi. Daha 2 yıl önce haberi veren TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Üyesi ve Gaziantep Milletvekili Mehmet Erdoğan. Motor üretimi konusunda 1000 mühendisin önemli bir seviye kaydettiğini belirten Erdoğan, motor üretiminin 2021 yılı itibariyle tamamlanacağını ve aynı yıl kamuoyu ile de konuyu paylaşacaklarını söyledi.

Türkiye’nin 2019 motor üretiminde geldiği nokta burası. Henüz kamuoyuna oluşan bir bilgi olmasa da şayet engellenmezse bir/iki yıl içinde ülke yerli motoruna kavuşacak.

Yerli motor konusunda yapılması gerekenler, yerli motor misyonu ve yerli motorun Türkiye’nin sanayileşmesindeki önemiyle ilgili Erin Motor Genel Müdürü Ersin Şahin’in görüşlerini aldık.

Şahin Metal ile 1970 yılında temelleri atıldı

Otomotiv sektöründe 30 yıldır faaliyet gösteren Şahin Metal’de koltuğun ikinci kuşağa geçmesiyle birlikte yüzde 100 yerli ve özgün endüstriyel motoru üreten Erin Motor, yoluna Genel Müdür Esin Şahin ile devam ediyor.

1970’li yıllarda Burhanettin, Adnan ve Zekeriya Şahin kardeşlerin ortaklığıyla kurulan Şahin Kalıp, Mustafa Eser’in de ortaklığıyla 1989 yılında Şahin Metal ismini aldı. 2017 yılını 17,5 milyon euro ile kapatan ve 2018 yılında büyüme hedefleyen şirket, bugün Mercedes Benz, Porsche gibi dünya markalarının çok kullandığı emniyet kemeri makarası ya da kapıdaki kol tutma ünitesinin içindeki metal parçalar gibi farklı metal aksamları üretiyor.

Yılda 4 bin 500 motor üretiyor ve ihraç ediyor

4 ortaklı aile şirketinin başına geçen ikinci kuşak ise 10 yıllık bir Ar-Ge’den sonra Yıldız Teknik Üniversitesi ile beraber yürütülen 2 adet SANTEZ (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın küçük ve orta ölçekli şirketler ve üniversiteler ile işbirliği içerisinde başlatmış olduğu sanayi programı) 2015 yılında Erin Motor’u 2 milyon dolar yatırımla kurdular.

Katma değerli ürünlerin gücüne üreten ve her yıl 50 bin motor ithalatını (1,3 milyar dolar) azaltmayı hedefleyen ve pazarda dizel motor üreten firmaların olmaması nedeniyle kurdukları Erin Motor, bugün dünya devleriyle rekabet edecek güçte. Yüzde 100 özgün ve yerli olan bu dizel motor, şu anda 7 bin 500 metrekarelik Şahin Metal’in üretim tesislerinde üretiliyor.

Yılda 4 bin 500 motor üretme gücüne sahip olan Erin Motor, marinalarda, sulama alanlarda ve jeneratörlerde kullanılmak üzere motorlar üretmektedir. Tamamen Türkiye pazarına odaklanan şirket, ihracata da başladı. Moritanya, Cezayir ve Arnavutluk’a şu an ihracat gerçekleştiriliyor. 

 

Motorlar yüzde 20 tasarruf sağlıyor

Çevre dostu, 10 bin saat servis ömrüne sahip dizel motorlar, yakıt ekonomisinde ve satış fiyatıyla dünya rakipleriyle rekabet edebilecek düzeydeki motor yakıt tüketimi olarak diğer rakiplere göre yüzde 20 daha az tüketiyor. 360 farklı parçadan oluşan ve tamamen yerli olan motorun, tek silindirli doğalgazlı çalışan versiyonu ve 4 silindirli dizel ve doğalgazlı motorlar yıl sonunda piyasaya sunulmuş olacak.

Yeni dönemde Trakya bölgesine bir yatırım yapacaklar. 5-6 milyon euro yatırım yaparak üretim kapasitelerini artıracak olan Erin Motor, aynı zamanda üniversitelerle de işbirliği içerisinde. Dizel motorun fabrikalarında 10 bin saatlik çalışmalarına ek olarak Yıldız Teknik Üniversitesi ile çalıştılar.

Şu anda da Marmara, Erciyes, Çukurova üniversiteleriyle işbirlikleri bulunuyor. Erin Motor’un ürettiği motor üzerine 2 yüksek lisans ve 2 doktora tezi de yazıldı.

Teknolojide batı bizden daha muhafazakar

Genel Müdür Şahin, Türkiye’nin son 2/3 yıl içinde hiç olmadığı kadar yerli motor konusunda bilinçlendiğini, ancak yapılan çalışmaların sathi kaldığını söyledi. Yerli bir ürün üretme kapasitesi, imkanı ve kabiliyeti varken, yabancı ürünleri tüketmenin ülke çocuklarının yarından çalmak anlamına geldiği bilincinin tüm yurda yayılması gerektiğini ifade eden Şahin, “Üzülerek söylüyorum, Batı bu anlamda bizden çok daha milliyetçi. Onları da ekonomik yönden güçlü kılan unsurlardan biri de bu” dedi.

Türkiye’nin yerli motor konusunda teknolojik eksikliğinin yanında, marka eksikliğinin de olduğunu belirten Erin Motor Genel Müdürü Şahin, “Bugünün dünyasında teknoloji sahibi olmadan marka sahibi olmak çok kolay değil. Hem teknoloji ve hem de marka gerekiyor. İleri teknoloji ve doğru ürünü bir araya getirdiğinizde marka kendiliğinden oluşuyor. Önemli olan o ürünleri bulmak ve geliştirmek. Tabi bu da zaman isteyen bir süreç” diye konuştu.

Öncelikle zihinlerdeki engeller kaldırılmalı

Türkiye’nin yerli motor üretmedeki zafiyetinin yıllar önce zihinlerden başladığını belirten Ersin Şahin, “Halkımız yıllarca ‘Biz motor yapamayız’ zihniyetiyle yetiştirilmiş. Eğitim sistemi bunun üzerine kurulmuş. Tabi bu bir kasıt. ‘Zaten yapan var, niye bir de oturup biz motor yapalım. Bir de yerli üretim pahalı oluyor’ düşünceleri bizde yerli motor üretimini senelerce sürüncemede bırakmış. İşte bunlar maalesef bugüne kadar taşınmış zafiyetlerimiz. İş burada kalmıyor. Bu zihniyeti aşsak teknolojik yetersizlikler devreye giriyor. Bu konuda imkansızlıklarımız var ama bu yıllarda teknoloji konusunda yükselişimiz sürüyor. Dolayısıyla bu zihniyet giderek ortadan kalkıyor. Artık ‘Motor yapamayız’ algısını yıktık attık, diyebiliriz” ifadelerini kullandı.

Ancak bugünün dünyasında bilginin artık yer yerde, her ne kadar teknoloji merdivenleri birer birer çıkılsa da geçmişte 10 yılda alınabilecek yolun bugünün teknolojisi ve bilgi dağılım hızıyla 1 yılda alınabildiğine dikkat çeken Ersin Şahin, “Özetle, öncelikle zihinlerdeki engeli kaldırıp ardından sanayi ve akademi işbirliği ile çok çalışarak yapamayacağımız şeyin olmadığını düşünüyorum. Ancak burada önceki soruya verdiğim yanıttaki gibi halkımızın da yerli ürüne güvenini sağlamamız gerekiyor” şeklinde konuştu.

Motor üretebilmek gelişmişliğin göstergesi

Motor teknolojisinin mühendisliğin en zorlu basamaklarından biri ve gerek teknolojik gerekse gelişmişlik olarak ileri durumdaki ülkelerin tamamına bakıldığında kendi ürünlerini kendi motorlarını üreten ülkeler olduklarının görüleceğini belirten Erin Motor Genel Müdürü Ersin Şahin, “Teknolojik anlamda gelişmişlik, basamak basamak tırmanarak gelinen bir nokta ve içten yanmalı motor teknolojisi de bunun mihenk taşlarından biri” dedi.

Ar-Ge bilincinin gerçek anlamda oturtulması ve her şeyden önemlisi motor üretiminde sabırlı olmak gerektiğini belirten Ersin Şahin, “Bizim motor üretimimin arkasında 10 yıllık bir Ar-Ge süreci ve 10 bin saati aşkın bir ömür testi çalışması bulunuyor. Bunların üzerinde de baş tasarımcımız Mustafa Eser’in yılların birikimi olan bir üretim bilgisi ve akademi işbirliği ile güçlendirilen bir motor bilgisi de eklenerek bu başarı gerçekleşti” diye konuştu.

Türkiye’de motor teknolojisindeki gecikmenin sebebinin politik olduğunu, motor üretmede önce niyetin olması gerektiğini belirten Ersin Şahin, “Konuyu yurt dışı nedenlere bağlamak oldukça yanlış. Siz motor üretmek isterseniz kimse karşınıza çıkmıyor. Dolayısıyla geçmişte motor üretimine yönelik yaklaşımlar ülke yönetimleriyle alakalı bir durum” dedi.

Ticaret savaşlarının nerede duracağı belli olmaz

Bugün ticaret savaşlarının teknolojiye kaydığını, ABD/Çin arasında bu konuda önemli bir çatışmanın yaşandığını belirten Ersin Şahin, gelişmiş ekonomilerin kendi topraklarında savaş istemediklerini ve yapacakları savaşları başka ülkelere kaydırmak istediğini söyledi. Ersin Şahin, “Kısa insanlık tarihimizde de savaşsız bir dönem maalesef yok. Sanırım insan ırkının zehiri bu. Mevcut ticaret savaşlarına da gelince, yeni başladı ve büyüyerek devam edecektir. Nerede tamamlanacağını ön görmek zor. Ticaret savaşlarının nerede duracağı belli olmaz. Ancak bu savaşın bir çıktısı olarak da her savaşta olduğu gibi yeni teknolojilerin de hayatımıza hızla gireceğini öngörüyorum” diye konuştu.

Mevcut ticaret savaşlarını kapitalizmin yeniden yorumlanması ve basamak atlaması olduğunu ifade eden Ersin Şahin, “Artık globalizasyonda bir devrin sonuna geldik ve yeni bir kapı açılıyor. Global köy kavramı ile beraber yerellik de değer kazanacaktır. Gerek ekonomik gerek kültürel anlamda ülkelerin bir süre içe kapanacağını ve bunun yaratım ve üretim süreçlerinde başarılı olan ülkeleri zenginleştireceğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Kendi alanında dışa bağımlılığı çözen tek alternatif

Erin Motor’un kendi alanında şu anda Türkiye’de üretilen tek yerli alternatif olduğunu belirten Erin Motor Genel Müdürü Ersin Şahin, “Ürettiğimiz her ürün ihraç mallarına ikame olarak üretiliyor. Bu bağlamda yerli ve milli üretim denildiğinde Erin Motor bu kavramın tam olarak ortasında duruyor. Burada önemli bir noktayı vurgulamak istiyorum. Yerli milli üretimden çok, yerli ve milli mühendislik ve tasarım da önemli. Mühendisliğine, kow-how’ına, bilgi birikimine sahip olmadığınız ürün ne kadar sizin tartışılır. Erin Motor’un tüm ürünlerinin tasarımı kendi bünyesindeki mühendislik ekibi tarafından yapıldı ve firma gücünü buradan alıyor” dedi.

Küresel dünyada hedef belirlemeden ayakta kalmanın zorluğuna değinen Ersin Şahin, kısa vadede Afrika pazarında büyüme çalıştıklarını söyledi. Şahin, çalışmaları dahilinde devam eden yeni motor denemeleri olduğunu belirterek, ürün yelpazesini genişletip kendi gamlarında yurtiçinin taleplerini karşılayan, yurt dışında ise kalitesiyle kabul görmüş bir marka olma yolunda hızla ilerlediklerini söyledi.

Savunma sanayine gönülden destek vermek istiyoruz

Yeni ürün gamı paralelinde ülkenin yüzde 100 yerli ve milli bir markası olarak her zaman savunma sanayine de gönülden destek vermeye hazır olduklarını sözlerine ekledi. Türkiye’de son dönemde yat üretimi ve deniz araçlarıyla alakalı ilgi gördüklerini de hatırlatan Ersin Şahin, Profesyonel olarak balıkçılık yapan tekne sahiplerine motor geliştirdiklerini, ancak orta ve uzun vadede o pazarda daha da büyümeyi hedeflediklerini kaydetti.

Erin Motor’un partnerlerine göre önemli avantajları olduğunu dile getiren Ersin Şahin, en büyük avantajlarının dayanıklı ve tasarruflu motor üretmeleri olduğunu anlattı. Ürettikleri motorların yabancı kaynaklı ünlü motor markalarına göre aynı güçte yüzde 20’ye varan bir yakıt tasarrufu sağladığına işaret eden Ersin Şahin, sağladıkları servisle de motorların hep ömrünün uzadığını hem de kullanım maliyetinin düştüğünü belirtti.

Sanayi – üniversite birlikteliğine inanıyoruz

Türkiye’de üniversite/sanayi işbirlikleri ve akademiyle olan ilişkilerinin en iddialı yönü olduğunu belirten Ersin Şahin, “Üniversitelerin bu konuya olan ilgileri de her geçen yıl artıyor. Bugüne kadar bizim motorumuz üzerine 6 adet SCI yayın yayınlandı. 3 adet doktora tezi ve 9 adet yüksek lisans tezi bizim motorumuz kullanılarak yazıldı. Bu araştırmalar sonucunda çıkan tüm bilgileri motorumuzda kullandık” dedi.

Zor ve rekabetçi bir alanda çalıştıklarını hatırlatan Ersin Şahin, ürünlerinin iç piyasada tutulduğunu ve birçok alanda da test aşamasında olduğunu anlatan Ersin Şahin, ürünlerine gösterilen ilgiyle yurt dışı ihracat konusuna cesaretle gitme imkanı bulduklarını belirtti. Şahin, “İhracat konusunda hedeflerimizi 2020 yılına bırakmamıza rağmen katıldığımız fuarlardaki talepler bizi yurtdışı pazarlar konusunda daha aktif olmaya itti ve ihracat yapmaya da başladık. Şu anda Arnavutluk, Cezayir ve Moritanya’ya ihracat gerçekleştiriyoruz. Önceliğimiz Afrika, Ortadoğu ve Doğu Avrupa ülkeleri. Bahsettiğimiz üç pazara da ihracat yapmış durumdayız. Önümüzdeki dönemde de bu pazarlardaki fuar katılımlarıyla da daha aktif olmayı planlıyoruz” diye konuştu.

Mevcut işleri paralelinde en önemli projelerinin doğalgazlı motor olduğunu anlatan Erin Motor Genel Müdürü Ersin Şahin, “Hem ses hem de karbon emisyonu olarak oldukça çevreci bir ürün ile 3. çeyrekten itibaren piyasada olacağız. Buna ek olarak mevcut dizel motorumuz ve devam eden tasarımlarımızda en iddialı olduğumuz konu yakıt tüketimi” dedi.