CARİ AÇIK BEKLENENİN ALTINDA
Cari işlemler dengesi Mart'ta beklentilerin oldukça altında 589 milyon dolar açık verirken, ekonomik aktivitede yavaşlama ve TL'deki değer kaybı sonrası ithalatta yavaşlamaya paralel azalma eğiliminde olan cari açıktaki daralmanın devam etmesi bekleniyor.
Cari açık yılın ilk üç ayında 1.94 milyar dolar olurken, yıllık açık 12.8 milyar dolar oldu.
Reuters'ın 11 kurumun katılımı ile yaptığı ankete göre cari işlemler dengesinin Mart ayında 984 milyon dolar açık vermesi bekleniyordu.
TCMB açıklamasında, "Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Mart ayına göre 4.15 milyar dolar azalarak 589 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda, 12 aylık cari işlemler açığı 12.83 milyar dolar olmuştur. Söz konusu azalışta, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 3.73 milyar dolar azalarak 916 milyon dolara gerilemesi en büyük etken olmuştur" denildi.
Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise, bir önceki yılın Mart ayında 573 milyon doları açık vermişken, bu ayda 3.48 milyar dolar fazla verdi.
QNB Finansbank Başekonomisti Erkin Işık, öncü dış ticaret verilerinin cari dengedeki düşüşün Nisan ayında da devam ettiğine işaret ettiğini söyleyerek, "Bu yıl için GSYH büyüme tahminimizi yüzde 1'den sıfır revize ederken, cari açık tahminimizi de 5 milyar dolara (GSYH'nın yüzde 0.8'i) aşağı revize ettik. Cari denge tarafındaki olumlu görünüme rağmen finansman tarafındaki kırılganlıklar devam ediyor" dedi.
Geçen yılın ortalarına kadar yükselen cari açık, Türkiye ekonomisinin kırılganlığını artıran, ülkeyi spekülatif yabancı döviz akışına ihtiyaç duymasına sebep olan bir gelişme olarak görülüyordu. Ancak TL'deki sert değer kaybı ve ithalatın nispeten pahalı hale gelmesiyle birlikte cari açık sert düştü.
Cari açık, TL'deki sert değer kaybının ithalatta yüzde 20'ler civarında daralmayı beraberinde getirmesi ve ekonomideki yavaşlama ile birlikte 2017'deki 47.1 milyar dolardan 2018'de sert düşüşle 27.8 milyar dolara geriledi.
Yıllıklandırılmış açık 2018 Mayıs ayında gördüğü 58 milyar dolar seviyelerinden ise Mart 2019 itibarıyla 12.8 milyar dolara kadar geriledi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak hafta sonunda yaptığı açıklamada Türkiye'nin Mart sonu itibarıyla 13 milyar dolar, Nisan'da tek hane, Mayıs ayı itibarıyla cari dengede sıfıra yaklaşılan bir sürece doğru hızla gidildiğini söyledi.
Albayrak, ihracatın kademeli artmaya devam edip ithalattaki köpüğün alınmasıyla ihracatın ithalatı karşılama oranının geçen yıl Nisan ayında yüzde 66'dan bu yıl yüzde 86'ya çıktığı bir toparlanma sürecine girildiği bir noktada olduklarını belirtti.
Yeni Ekonomi Programı'na (YEP) göre cari açığın 2019'da GSYH'nın yüzde 3.3'üne denk gelecek şekilde 26 milyar dolar olması bekleniyor. Ekonomi yönetimi ise güncel açıklamalarında açığın 20 milyar doların altına gelebileceğini belirtiyor.
Reuters anketindeki tahminler de yılsonunda YEP hedeflerinden daha düşük cari açığa işaret ediyor.
İş Yatırım ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın yansımasıyla cari açıktaki daralmanın ikinci çeyrekte de devam etmesini beklediğini söyleyerek, "İkinci yarıda ise büyümede beklediğimiz toparlanmanın etkisiyle cari açığın kademli olarak genişlemeye başlamasını bekliyoruz. Ancak 2019 yılı büyüme tahmininde yaptığımız aşağı yönlü revizyon sonrasında yıllık cari açık beklentimizi 18 milyar dolardan 13 milyar dolara indirdik (milli gelirin yüzde 1.8'i) dedi.
Verinin ayrıntılarına bakıldığında hizmetler dengesi kaynaklı girişler Mart 2018'e göre 113 milyon dolar artarak 1.3 milyar dolara yükselirken, hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler 55 milyon dolar artarak 1.04 milyar dolara yükseldi.
Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 131 milyon dolar azalarak 1.08 milyar dolar oldu.
Bunun yanı sıra, ikincil gelir dengesi kalemi kaynaklı net girişler, Mart 2018'e göre 195 milyon dolar artarak 199 milyon dolara yükseldi.
Net hata noksan kalemi Mart'ta 4.3 milyar dolar açık verirken, resmi rezervler 5.7 milyar dolar azaldı.
Kömürcüoğlu, finansman tarafında yurtiçi bankaların yurtdışında tuttukları yabancı para mevduatındaki artış kaynaklı çıkış olduğunu söyleyerek, "Net hata noksan kaleminden görülen çıkış da eklenince resmi rezervlerin 5.7 milyar dolar azaldığı görülüyor. Ancak yurtiçi bankaların yabancı varlıklarındaki artış resmi rezervlerdeki azalmanın önemli kısmını telafi edecek ve ulusal rezervlerdeki azalama daha sınırlı olacak" dedi.
TCMB verilerine göre doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 120 milyon dolar azalarak 965 milyon dolar oldu. Portföy yatırımları 1.35 milyar dolar net giriş kaydetti. Mart'ta yurtdışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 1.7 milyar dolar ve 1.2 milyar dolar net borçlanma, genel hükümet 500 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi.
Hisse senedi ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında yurtdışı yerleşiklerin sırasıyla 554 milyon dolar ve 863 milyon dolar net satış yaptığı görülüyor.
Diğer yatırımlarda 3.15 milyar dolar net çıkış gerçekleşirken, bu çıkışta yurtiçi bankaların yurtdışında tuttukları yabancı para mevduatlarını 4.3 milyar dolar artırmasının etkili olduğu belirtiliyor.