Türkiye’de birleşme ve satın alma işlemleri 2023 yılındaki yavaşlamanın ardından yeniden yükselişe geçti. Deloitte Türkiye’nin açıkladığı 2024 - Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu’na göre, geçtiğimiz yıl işlem adedi 2023’e göre yüzde 5 artarak 422’ye yükseldi. Toplam işlem hacmi ise yaklaşık yüzde 6 artışla 8,5 milyar dolara çıktı.  2024 yılının en büyük işlemi 1.1 milyar dolar ile Hepsiburada’nın Kaspi.kz’ye satılması oldu. Söz konusu satış tek başına toplam işlem hacminin yüzde 14'ünü oluşturdu.

Yabancı yatırımcı hız kesti

Rapora göre, yerli yatırımcıların ilgisi ve orta ölçekli işlemler pazarındaki hareketlilik, birleşme ve satın almalar piyasasını ayakta tuttu. 2024 yılında daha temkinli bir yaklaşım sergileyen yabancı yatırımcıların işlem hacmi, bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 14 oranında daralarak 5,2 milyar dolardan 4,5 milyar dolara geriledi. Yabancı yatırımcılar 82 adet işlem ile toplam hacme yüzde 53 katkı yaparken; yerli yatırımcılar 340 adet işleme imza attı. Yerli yatırımcıların toplam işlem hacmindeki payları yüzde 47’ye yükseldi.

2023 yılındaki daralmanın ardından, Türkiye birleşme ve satın alma piyasasının 2024 yılında bir miktar toparlanma gösterdiğini belirten Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Lideri Özlem Ulaş şu değerlendirmede bulundu: “Yabancı yatırımcılar bu dönemi temkinli bir yaklaşımla geçirirken, yerli yatırımcıların artan yatırım iştahı ve finansal yatırımcı işlemlerindeki hareketlilik, piyasayı canlı tuttu. Yabancı yatırımcıların işlem hacimleri bir miktar azalmış olsa da toplam aktivite içindeki payları halen önemli seviyelerde. Makroekonomik zorluklar, şirket değerlemelerini ve mali tabloları etkilerken, enflasyon muhasebesi gibi unsurlar yatırım süreçlerini karmaşık hale getirdi. Ancak Türkiye’nin jeopolitik avantajları ve tedarik zincirindeki stratejik konumu, yatırımcılar için önemli fırsatlar sunmaya devam ediyor. Bu güçlü temeller ve makroekonomik öngörülebilirliğin artması özellikle yabancı yatırımcıların önümüzdeki dönemde stratejik kararlarını destekliyor olacak. Ayrıca yerli yatırımcıların artan aktivitesi, değişken makroekonomik koşullara uyum sağlama kabiliyetlerini net bir şekilde ortaya koyuyor. Yüksek enflasyon ve bölgesel politik belirsizlikler gibi zorluklara rağmen, piyasa güçlü yanlarını avantaja çevirebilecek potansiyele sahip.”

Finansal yatırımcı aktivitesi arttı

2024 yılında Türkiye birleşme ve satın alma piyasasında özellikle finansal yatırımcıların aktif rol oynadığını ifade eden Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Direktörü Duygu Doğançay ise “Özellikle girişim sermayesi ve özel sermaye fonları, işlemlerde aktif rol oynadı. Bununla birlikte erken aşama yatırımlarda önceki yıllara kıyasla bir yavaşlama görülürken, destek fonlama ihtiyacı ve çıkış baskısı giderek daha fazla hissediliyor. Sürdürülebilirlik kapsamında yeşil dönüşüm ve dijitalleşme, hem erken aşama girişim sermayesi hem de özel sermaye yatırım kararlarını şekillendiren ana temalar olarak öne çıkıyor. Özellikle teknoloji ve finansal teknolojiler sektörlerinde artan yatırımlar bu trendlerin etkisini net olarak ifade ediyor. İnternet ve mobil hizmetler, e-ticaret ve yapay zeka gibi sektörler de yatırımcıların yoğun ilgisini çekiyor. Bu yatırımlar, dijitalleşme ve yenilikçiliği destekleyen küresel trendlerle uyumlu bir şekilde ilerliyor. Türkiye’nin tedarik zincirlerine yakınlığı, genç nüfusu, büyük ve dinamik ekonomisi ve stratejik konumlanması itibariyle, hem erken hem de ileri aşama yatırımcıların ilgisini çekmeye devam ediyor. Bu dinamikler, uzun vadeli yatırım fırsatlarını destekleyen güçlü bir temel oluşturuyor” diye konuştu.

Yabancı yatırımcılarda en büyük pay Avrupa’nın

2024 yılında 48 adet işlem ile en aktif yabancı yatırımcı grubu Avrupalılar oldu. Asya Pasifik Bölgesi yatırımcıları 1,5 milyar dolar işlem hacmiyle yabancı yatırımcılar arasında öne çıktı. Son birkaç yılda görülen ivmenin aksine Körfez Bölgesi’nden gelen yatırımcı sayısı ise azaldı. Yabancı yatırımcıların gerçekleştirdiği en büyük işlemler arasında, Kaspi.kz – Hepsiburada, General Atlantic – Insider, DFDS – Ekol Lojistik ve Mubadala Investment - Getir yer aldı.

Özel sermaye fonu işlemleri artarken, erken aşama yatırımları yavaşladı

2024 yılında finansal yatırımcılar yaklaşık 2,1 milyar dolar tutarında 246 işleme imza atarak önceki yıla göre işlem hacmini yüzde 65 artırdı. 2023’te yüzde 16 olan finansal yatırımcıların toplam işlem hacmine katkısı yüzde 25’e yükseldi.  Bu yükselişte özellikle özel sermaye fonlarının faaliyetlerindeki artış etkili oldu. 2023 yılında 12 işlem gerçekleştiren özel sermaye fonları, 2024 yılında işlem sayısını 27’ye çıkardı. Özel sermaye fonlarının işlem değerinde de belirgin bir artış yaşandı. 2023 yılında 291 milyon dolar olan özel sermaye fonlarının işlem hacmi geçen yıl yaklaşık 900 milyon dolara çıktı.  

Fonların odaklandığı sektörler arasında imalat, teknoloji, internet ve mobil hizmetler öne çıktı. 2024 yılında sınırlı sayıda başarılı çıkış gerçekleşirken, Actera’nın Tam Finans Faktoring’den çıkışı ile Mediterra’nın Arkel Elektrik ve Glasshouse’dan çıkışları hem başarılı özel sermaye fonu işlemlerine hem de yabancı stratejik yatırımcıların ilgisine işaret etti. Yılın en büyük finansal yatırımcı işlemi, Insider’a yapılan 500 milyon dolar tutarındaki yatırım oldu. Bu işlem aynı zamanda yılın en büyük ikinci işlemi olarak dikkat çekti.

Erken aşama yatırımların ivmesinde geçmiş yıllara göre bir yavaşlama görüldü. Girişim sermayesi ve melek yatırımcılar, toplamda 208 işlemde yaklaşık 875 milyon dolar tutarında yatırım kaydetti. Bu, işlem değerinde yüzde 4’lük bir artışa işaret ederken işlem sayısında ise yüzde 6’lık düşüş yaşandı. Özellikle start-up’larda büyüme sermayesi ihtiyacı artarken, stratejik çıkışların sınırlı kalması girişim sermayesi yatırımcılarını zorladı. Teknoloji, yapay zeka, internet ve mobil hizmetler sektörlerine odaklanmaya devam eden girişim sermayesi yatırımları, dijitalleşme ve yenilikçilikle uyumlu bir şekilde ilerlerken, yatırım ekosisteminde sürdürülebilirlik ve dijital dönüşüm ana temalar olmaya devam etti. Stratejik çıkışların sınırlı kalması, girişim sermayesi yatırımcılarını zorlarken, özel sermaye tarafında da çıkış baskısı hissedilmeye devam ediyor.

Küçük ve orta ölçekli işlemler pazarında canlılık devam etti

Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, 2024 yılında da küçük ve orta ölçekli şirketler pazarındaki hareket, satın alma ortamında belirleyici oldu. Az sayıdaki mega işlem önemli bir işlem hacmi yaratmakla birlikte, işlemlerin çoğunluğu orta ölçekli şirketler pazarında gerçekleşti.

Ortalama işlem büyüklüğü geçen yıllara paralel olarak 20 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. 2023 yılında yüzde 30 olan en büyük on işlemin payı, yaklaşık yüzde 36’ya çıktı. İşlemlerin çoğunluğu orta ölçekli ve küçük erken aşama yatırım segmentinde gerçekleşti. İşlem değeri 10 milyon doların altında olan 280 işlem toplam işlem sayısının yüzde 67'sini oluşturdu. Ancak bu işlemler toplam işlem hacminin yalnızca yüzde 5'ini temsil ediyordu.

Teknoloji, internet ve mobil hizmetler ile imalat sanayi sektörleri öne çıktı

Son yıllarda girişim sermayesi aktivitesinin sürekli yükselişi ile teknoloji ile internet ve mobil hizmetler sektörleri en çok birleşme ve satın alma yaşanan sektörler haline geldi. 2024 yılında yatırımcıların ilgisini çeken sektörlerde internet ve mobil hizmetler sektörü sayıca sıralamada öne çıktı. 79 işlem ile lider olan internet ve mobil hizmetler sektörünü, 58 işlemle teknoloji, 51 işlemle imalat, 38 işlemle finansal hizmetler, 28 işlemle enerji, yine 28 işlemle sağlık ve 20 işlemle oyun sektörleri izledi. E-ticaret sektörü, 1,4 milyar dolarlık işlem değeriyle işlem hacmi bakımından ilk sırada yer aldı.