Sedat YILMAZ

Dolarizasyon oranında bir haftada 1,9 puanlık erime Türk Lirası cephesinde moralleri artırdı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) kararlarının ülkedeki dolarizasyon oranını düşürdüğü  finansal dolarizasyon oranının 1 Temmuz haftası itibariyle yüzde 56,29’dan yüzde 54,39’a gerilediği gözleniyor.

BDDK’nın bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki şirketlerin yabancı para nakdi varlıklarının Türk Lirası karşılığı olarak 15 milyon TL’nin üzerinde olması ve son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’u aşması olması halinde ticari kredi kullanamama yasağı getirmesinden bu yana bankalardaki yabancı para mevduatı (YP) gerilemeye devam ediyor.

Son verilerine göre şirketlerin bankalardaki döviz mevduatı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) kararı haftasında 3,1 milyar dolar geriledi. Toplam yabancı para mevduatı, 1 Temmuz ile biten haftada 239,7 milyar dolar olurken, bu tutarın 209,8 milyar doları yurtiçi yerleşik hesaplarında oluştu. Düşüşün tamamına yakını Haziran ayının son günü olan Perşembe gerçekleşmesi dikkatlerden kaçmadı. Bu dönemde bankalarda bireylerin döviz mevduatı ise pariteden arındırılmış olarak 330 milyon dolar arttığı bildirildi.

TCMB – BDDK ortak hamlesi

TCMB de BDDK’ya bankalardaki mevduat hesaplarıyla ilgili çalışmasına destek veriyor. TCMB son olarak şirketlerin 31 Aralık 2021 – 30 Haziran 2022 tarihleri arasında bankalarda mevcut olan döviz tevdiat hesaplarını (DTH) Türk Lirası’na çevirebileceğini duyurdu. Gelişme ile ilgili bundan önce alınan kararla tüzel kişiler, tebliğ kapsamında 31 Aralık 2021 – 31 Mart 2022 tarihleri arasında DTH’lerini Türk Lirası’na çevirebiliyordu.

Para politikasının rotasını çizen liraizasyon uygulamaları Türk Lirası’nı güçlendirme çalışmalarını hızlandırırken BDDK ve TCMB’nin son kararları döviz tevdiat hesaplarında bulunan yabancı paranın TL’ye dönüşümüne müspet katkı sağlıyor. Haftalık bazda dönüşümün yüzde 55 seviyesinde DTH’dan Türk Lirası’na, yüzde 45 ise direkt Türk Lirası hesabı açılışı şeklinde gerçekleştiği gözlendi.

Diğer yandan BDDK’nın şirketlerin lira kredilerine erişimini sınırlayan düzenlemesi sonrasında değer kazanan Türk Lirası, uluslararası dolar endeksinin (DXY) 107’leri aşması üzerine tüm ülke para birimleri gibi TL de dolara karşı kayıp verirken son süreçteki kazanımlarını geri verdi.  

Gerçek döviz ihtiyacına çözüm

BDDK’nın şirketlerin ticari kredi kullanımına sınır getiren kararı üzerine iş dünyasından gelen tepkiler sebebiyle karar bir miktar yumuşatıldı. BDDK kararına göre, kısıtlamalar nedeniyle lira kredisi alamayan şirketler net döviz açık pozisyonu olduğunu ispatlarsa, döviz açığı miktarı ile sınırlı borç alabilecek. Bağımsız denetimde olan şirketler kısıtlamaya girmeyecek. Kararla sadece leasing, faktöring ve tasarruf finansmanı firmaları tarafından kullandırılan lira cinsinden krediler kısıtlamalara dahil edildi.

Ekonomistler, BDDK düzenlemeyle ticari kredilerin yatırıma yönlenmesini hedeflediğini, düzenleme itibariyle döviz açığı olan veya üretim girdisi itibariyle gerçekten döviz ihtiyacı olan şirketler açısından böylece belirsizliğin de kaldırılmış olduğunu yorumladılar.

Ekonomistler, 2022 yılsonu TÜFE beklentisinin yüzde 64,59’dan yüzde 69,94’e, yıl sonu dolar/TL tahmininin 18,89’dan 18,99’a yükseldiği ve faizlerin artışa geçtiği bir ortamda 12 ve 24 ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentilerinin ortalamasının 32,25’e hattı 5 yıl sonraki enflasyon beklentisinin 9,83’ten yüzde 10,21 çıkarak çift haneye dönmesini finansman talebindeki agresifliğe bağlıyor. Ekonomistler Türkiye’ye sıkılaşmanın bir yıldan önce gelmeyeceği görüşünü dile getiriyor.