Yaz aylarında Türkiye’ye gelen turistler, bunaltıcı güneşin altında Osmanlı ve Bizans dönemi kalelerine yeniden hayat veren dizi setlerinde dolaşıyor, geleneksel Osmanlı kostümleri giyen oyuncularla selfie çekiyor ve at sırtında yapılan gösterileri izliyor.

Bu turistlerin arasında, sevdiği dizilerin dünyasına dalmak için annesiyle birlikte Finlandiya'dan İstanbul'a gelen, Türk televizyon dizisi tutkunu 22 yaşındaki Riia Toivanen de var.

66 yaşındaki emekli öğretmen Raquel Greco, Arjantin'deki Villa Carlos Paz’da izlediği dizilerdeki kenti görmek için İstanbul’a gelmiş. Yıllardır Türk dizilerinden tanıdığı kentin önemli yerlerini gören Raquel Greco, bu yıl Nisan ayında yaptığı ziyaret hakkında, “Bana rüya görüyormuşum gibi geldi, dizide her gün gördüklerimi yaşadığıma inanamadım” dedi.

Uzmanlar, televizyon dizilerinin başarısının, yeni pazarlara doğru genişlemeye devam eden milyar dolarlık bir endüstriyi körüklediğini söylüyor. Bu dizilerin popülaritesi de Türkiye'nin küresel ölçekte yumuşak gücünü büyük ölçüde arttırıyor.

Türk dizilerine talep 2020’den 2023’e yüzde 184 arttı

Araştırma şirketi Parrot Analytics'e göre, 2020-2023 yılları arasında Türk dizilerine olan küresel talep yüzde 184 oranında arttı ve Türkiye, dünya çapında en büyük TV dizisi ihracatçılarından biri haline geldi.

Türk dizilerini dünya pazarlarına ihraç eden Global Agency'nin CEO'su İzzet Pinto, “Dünya çapında her gece 400 milyondan fazla izleyiciye ulaşıyoruz” dedi ve “Türk dizileriyle yarattığımız yumuşak güç, siyasette yapılabileceklerle kıyaslanamaz bile” diye ekledi.

İlk ihraç edilen dizi Deli Yürek oldu

Associated Press, bu furyanın 2001 yılında Kazakistan'a ihraç edilen ilk Türk dizisi “Deli Yürek” ile başladığını ve küresel şöhretin 2005'teki romantik dizi “Gümüş” ile geldiğini yazdı. Geleneklerine bağlı bir kadının kent yaşamına uyum sağlamasını konu alan dizi, Ortadoğu'da oldukça popüler oldu.

Ortadoğu masallarından oluşan bir derlemeye dayanan ve günümüz İstanbul'unda geçen 2006 yapımı romantik drama “Binbir Gece” ise Balkanlar'daki izleyicileri büyüledi. 16. yüzyılda Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ı konu alan “Muhteşem Yüzyıl” da tarihi kurguya öncülük etti.

Bir zamanlar Latin Amerika pembe dizilerinin ithalatçısı olan Türkiye, artık kendi dizilerini bu bölgeye ihraç ediyor. Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro, 2018 yılında Diriliş Ertuğrul dizisinin setini ziyaret ederek ülkesinin diziye olan ilgisine dikkat çekmişti.

Türk dizi hayran platformu “Dizilah”ın kurucusu Haley Uganadi, dizilerin popülaritesinin genellikle İstanbul'daki lüks yaşam tarzları veya Türkiye'nin zengin tarihi arka planında geçen aile, dostluk ve aşk odaklı temalardan kaynaklandığını söylüyor.

“Nereli olduğunuza bakmaksızın herkese bir şeyler sunuyorlar” diyen Uganadi, “Türk dizilerini izlerken annemin, kendimin ve kardeşlerimin yansımalarını görüyorum" şeklinde konuştu.

ABD, Kanada, Yunanistan, Hindistan ve Pakistan'dan hayranları olan platformun aylık yaklaşık 1,5 milyon izleyicisi var.

İzzet Pinto, Türk dizilerinin aile odaklı doğasına dikkat çekiyor, “Çıplaklık yok, küfür yok, kötü söz yok, çok fazla nefret yok. Böylece bu diziler ailece izlenebilir hale geliyor” diye açıklıyor.

Özcan Deniz: “Farklılıklara açık olmayan ülkeler dizi ihracatında geri kalıyor”

Sektör büyüdükçe Türkiye’de siyasi fay hatlarına doğru genişleyen yapımların da ekranlara geldiğini belirten AP, “katı laik Batı yönelimli bir aile ile bir cemaat yapısı arasındaki dinamikleri inceleyen Kızıl Goncalar” gibi dizilerinin temalarına da dikkat çekti.

Daha önce “Asmalı Konak” ve “İstanbullu Gelin” gibi dizilerde rol alan oyuncu Özcan Deniz, sette AP’nin sorularını yanıtladı ve sektörün gelişmesi için bu çeşitlendirmenin şart olduğunu söyledi.

“Farklılıklara açık olmayan ülkeler şimdi dizi ihracatında geride kalıyor” diyen Özcan Deniz, “Türkiye şimdi bu ivmeyi yakaladı ama konular çeşitlenmezse, farklı şeyler de anlatamazsanız bir yerde biter” dedi.

Finlandiyalı turist Toivanen ve annesi, “Diriliş Ertuğrul” ve “Kuruluş Osman” gibi Osmanlı dönemini yansıtan ve gişe rekorları kıran tarihi filmlerin çekildiği İstanbul'un kuzeyindeki Bozdağ Film Stüdyoları’nı gezdi.

Toivanen, “Kara Para Aşk” ve “Sonsuz Aşk” adlı romantik dizilere olan hayranlığının kendisini İstanbul'a getirdiğini belirterek, “Türk kültürünü çok seviyorum. Çok arkadaş canlısı ve sıcak, ayrıca çok fazla dram yaşanıyor” dedi.

Osmanlı padişahlarının ve kahramanlarının hayatlarından esinlenerek kurgulanan popüler tarihi dizilerin yapımcı ve senaristi Mehmet Bozdağ, “Diriliş: Ertuğrul”un ilk bölümünün devlet televizyonu TRT'nin Urduca YouTube kanalında 157 milyondan fazla izlendiğini ve “Kuruluş Osman”ın 110'dan fazla ülkede yayınlandığını söyledi.

Parrot Analytics'e göre “Diriliş Ertuğrul” yayınlandığı süre boyunca dünya çapındaki ortalama bir dizinin 68 katından fazla talep gördü ve Mayıs 2020'de dünya çapında en çok izleyiciye ulaşan dördüncü dizi olarak zirveye çıktı.

2023’te 1 milyar dolar gelir elde edildi

İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi Sinema ve Televizyon Bölümü'nden Yrd. Doç. Dr. Deniz Gürgen Atalay, sektörün 2023'te yurtdışı ihracattan 1 milyar dolar gelir elde ettiğini ve özellikle İstanbul turizmi üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu söyledi.

Atalay, “Bunda dizi sektörünün payı çok büyük. Dizinin sunduğu İstanbul imajı, burada yenilen yemekler, içilen içecekler, dinlenen müzikler, yaşam standartları ve buradaki kültür, dizi çerçevesinde oldukça keyifli bir ortam sunuyor” dedi.

Merakla beklenen ikinci sezonu Eylül ayı sonlarında ekrana gelecek olan “Kızıl Goncalar” dizisinin bir diğer yıldızı Mert Yazıcıoğlu, sohbet etmek için çekimlere ara verdi. Dizi, Türk medyasının artık her adımını takip ettiği 31 yaşındaki oyuncuyu bir yıldız haline getirdi.

Yazıcıoğlu, “Türk kültürünü yurt dışında tanıttık. Bu bizi çok mutlu ediyor” dedi.