Türkiye, son 12 aylık cari dengede yaklaşık 17 yılın ardından fazla verirken, enerji ithalatı da haziranda 26 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti.

AA muhabirinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden derlediği bilgilere göre, cari işlemler açığı haziranda 548 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, son 12 aylık cari denge 538 milyon dolarla Kasım 2002'den bu yana ilk kez artı verdi.

Bu dönemde parasal olmayan altın ihracatı 141 milyon dolara gerilerken, ihracatı 589 milyon dolar oldu. Böylece parasal olmayan altın kalemi haziranda 448 milyon dolar açık verdi.

Türkiye'nin ödemeler dengesinde önemli bir yer tutan enerji kalemine bakıldığında, haziranda 488 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildiği görülürken, enerji ithalatının 2 milyar 872 milyon dolarla Haziran 2017'den bu yana en düşük seviyeye gerilediği görüldü. Böylece enerji kaleminde haziranda verilen net açık 2 milyar 384 milyon dolarla 26 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. 

Bu gelişmeler sonucunda son 12 aylık verilerde enerji ve altın dışı (çekirdek) cari dengede ise 42,6 milyar dolarlık fazla oluştu. Bu rakam verilerine ulaşılan Aralık 1996'dan bu yana en yüksek seviyeye işaret etti.

Böylece altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı 2 milyar 284 milyon dolar artı verdi.

 "Son 12 aylık cari denge 4 milyar dolar fazla verebilir"

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, son 12 aylık cari dengenin 538 milyon dolar fazla ile belirgin iyileştiğini söyledi.

Temmuz ayı gümrük dış ticaret öncü verilerinin, son 12 aylık cari dengenin 4 milyar dolar civarında bir fazla verilebileceğine işaret ettiğini aktaran Bürümcekçi, "Son bir yılda ekonomik aktivitede önce durgunluk sonra da resesyon yaşanması ile enerji ve altın dışı açıkta belirgin iyileşme eğilimi gözlenmekte. Dış talebin küresel krize göre daha güçlü seyretmesi sayesinde ise cari dengedeki iyileşme 2001 krizine benzer boyutlara ulaşacak gibi görünmektedir." dedi.

Bürümcekçi, cari açıkta haziran ayında gözlenen iyileşmede, dış ticaret açığının geçen yıldan düşük açık ve hizmetler dengesinin yüksek fazla vermesi ana etken olduğunu dile getirdi.

Cari dengedeki iyileşmenin, büyüme zayıf kaldıkça devam edeceğini anlatan Bürümcekçi, şunları kaydetti:

"Önceki yıl cari açığı artıran faktörlerin başında gelen enerji ticaretindeki gelişmelerin devam edip etmeyeceği kritik görünürken, petrol fiyatlarının son dönemdeki gerilemeyle 2018 ortalaması olan 72 doların altına inmesi cari açığı azaltıcı etki getirmeye başladı. Altın ticaretinde ise geçen yıl ilk altı ayda verilen 7,6 milyar dolar net açık bu yıl aynı dönemde 3,6 milyar dolara geriledi. Ayrıca, ilk çeyrek milli gelir ve ikinci çeyrek öncü verilerinden görüldüğü gibi ekonomik aktivitedeki toparlanmanın zayıf kaldığı anlaşılmaktadır. Bu gelişmenin, dış ticaret açığı üzerinde diğer unsurlardan daha güçlü etkide bulunduğunu düşünmekteyiz. Buna ek olarak, turizm gelirlerinin, turist sayısının artış eğilimini koruması ile toparlanma göstermeye devam edeceği beklenmelidir. Buna karşılık, AB pazarı ve genel olarak küresel çapta büyümede gözlenen yavaşlamanın ihracat artış hızımızı olumsuz etkileme olasılığı artmaktadır. Bu doğrultuda, 2019 sonu cari denge tahminimizi 2 milyar dolar fazlaya revize ederken, bu tahmin üzerinde risklerin dengeli olduğunu düşünmekteyiz."

 "Cari fazla vermeye devam edebiliriz"

İntegral Yatırım Araştırma Uzmanı Seda Yalçınkaya Özer de cari işlemler açığının haziranda beklentileri aştığını belirterek, yıllıklandırılmış veride ise fazla verildiğini kaydetti.

Büyümede yavaşlamanın sonucu olarak cari işlemler dengesinde iyileşmenin sürdüğüne işaret eden Özer, "Yıl genelinde cari işlemler dengesindeki gerilemenin devam etmesini bekliyoruz. Dış ticaret açığındaki artışa karşılık turizm gelirlerindeki yükselişin sürmesi cari açığın küçük miktarda gelmesini sağlamış. Muhtemelen önümüzdeki günlerde yaz aylarının gelmesi ile seyahat gelirlerinde artış görülebilir." diye konuştu.

Özer, finansman tarafının güçlü olmadığını, doğrudan yatırımlara 581 milyon dolarlık giriş olduğunu aktararak, şöyle devam etti:

"Genel finansman hesabını özetlersek, 581 milyon dolarlık doğrudan yatırım girişinden 2 milyar 98 milyon dolarlık portföy çıkışını düşüp, 2 milyar 368 milyon dolarlık diğer yatırımlardan gelirleri eklediğimizde 851 milyon dolar giriş oluyor. Buna 2 milyar 778 milyon dolarlık net hata noksanı çıkardığımızda yaklaşık 1 milyar 927 milyon dolarlık bir finansman fazlası oluşmuş görünüyor. Buna cari hesaptan gelen 548 milyon dolar açığı eklediğimizde ulaşılan yaklaşık 2 milyar 475 milyon dolar döviz ihtiyacımız olmuş. Onu da rezervlerden karşılamışız. Yılbaşından bu yana rezerv kullanımımız 1 milyar 638 milyon dolara ulaşmış durumda."

Temmuz ayında turizm gelirlerinde daha fazla artış görülmesinin mümkün olduğunu vurgulayan Özer, "Önümüzdeki günlerde cari fazla vermeye devam edebiliriz. Bu sonuçlar uzun zamandan sonra döviz kurlarında cari hesaptan oluşan baskının da bittiğini görüyoruz." dedi.