Milyarlarca lira vergi kaybına neden olan, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığının yıllık raporlarında suç örgütlerinin gelir kaynağı olarak nitelendirilen yasa dışı tütün ve tütün mamulleri ticaretine karşı mücadele eden Tütün Sanayicileri Derneği yazılı bir açıklama yayımladı. 

Orta Vadeli Plandaki öncelikler arasında da yer alan kayıt dışı ekonomi ile mücadele hız kazanırken, Tütün Sanayicileri Derneği de yasa dışı ticaret ile mücadele konusunda dikkat çekici açıklamalar yaptı. Derneğe bağlı üyeler olan BAT Türkiye, Imperial Tobacco Türkiye, JTI Türkiye ve Philip Morris Türkiye 2023 yılında 150 bin esnafla birlikte ‘Yasa Dışı Kapı Dışı’ kampanyasını başlatmıştı. Geçen bir yılda, basılı medyada 4 milyon okuyucuya, dijital mecralarda 10 milyonun üzerinde izleyiciye ulaştırılan mesajlar yasa dışı ticaretin boyutunun ve etkilerinin anlaşılması bakımından önemli rol oynadı. Dernek üyeleri ayrıca, saha ekipleri vasıtasıyla tüm satış kanallarına dağıttıkları on binlerce bilgilendirici broşür ve poster ile konunun tüketiciler nezdinde de gündemde kalmasını sağladı. 2024 yıl sonuna yaklaşırken, dernek aynı kampanya kapsamında yasa dışı tütün ve tütün mamulleri ticaretinin sebep olduğu olumsuzluklara dikkat çekerek, kaçak ile mücadelede toplumsal farkındalığı artırmaya devam ediyor.

Dudak uçuklatan vergi kaybı

Tütün mamulleri sektörü, vergi geliri, ihracat ve istihdam açısından ülke ekonomisi için kritik sektörler arasında yer alıyor. 2023 yılında tütün mamullerinden sağlanan 176,6 milyar liralık ÖTV geliri, aynı yıl toplanan toplam ÖTV'nin beşte birini oluştururken, toplam vergi gelirlerinin ise yüzde 4'ünden fazlasına karşılık geldi. 

Son yıllarda yüzde 20 seviyelerinde olan yasa dışı tütün ve mamulü ticareti nedeni ile devletin yıllık vergi geliri kaybının 100 milyar lira seviyesine yaklaştığı hesaplanıyor. Dernekten yapılan açıklamada konuyla ilgili şu bilgilere yer verildi: 

“Ülkemizde, tüm alınan önlemlere rağmen halen açık halde ticareti yapılan yasa dışı sarmalık kıyılmış tütün, doldurulmuş makaron (sigara haline getirilmiş sarmalık kıyılmış tütün), sahte ve kaçak sigaralar sorun olmaya devam etmektedir. Özellikle, sarmalık kıyılmış tütünün makaron adı verilen, içi boş, filtreli sigara tüplerine doldurulması ile üretilen ve piyasaya arz edilen sigaralar yasa dışı ticarette yaygın görülmektedir. Büyük çoğunluğu ekicilerden yasa dışı bir şekilde alınan tütünler, vergisi ödenmeden, yine yasa dışı organize bir tedarik zinciri ile piyasaya arz edilmektedir.  Üretim elle, bazen de endüstriyel makineler yoluyla gerçekleştirilmektedir. Doldurulan makaronların, şeffaf poşetlerde, bazen de sigara paketi görünümünde paketler içerisinde veya büyük tepsilerde satıldığı gözlemlenmektedir” ifadeleri kullanıldı. 

Ayrıca yasa dışı tütün ticaretinin giderek artmasıyla, çoğunluğu bakkal, market ve büfelerden oluşan 150 bin esnafın gelirlerinin olumsuz yönde etkilendiği belirtildi. 

Denetim ve mücadelede etkili adımlar

Çok yönlü bir sorun olan yasa dışı ticaretle mücadele, devlet kurumları, özel sektör, akademi ve sivil toplum örgütlerinin birlikte çalışmasıyla yürütülüyor.

Bildiride, devletin ilgili kurumlarının aldığı önlemlere de yer verildi. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2023 yılı Eylül ayında yürürlüğe koyduğu tütün paketleme standartlarına göre, 2024 yılı temmuz ayı itibarıyla kaçak ticarete konu olan 100 gram üstü tütün paketleri piyasadan kaldırıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı'nın çalışmalarıyla, makaron ve filtre üretimi ve ticaretine yönelik yeni düzenlemeler yapılarak üretim süreçleri yeniden şekillendirildi. Bu düzenlemeler ve yasa dışı tütün ticaretine karşı daha da etkinleştirilen denetim ve operasyonlar Tütün Sanayicileri Derneği tarafından yasa dışı ticaretin zayıflatılması açısından kritik adımlar olarak değerlendirildi. 

“Yasa dışı tütün ticareti ile mücadelede atılan yeni adımlar, denetim ve yasal düzenlemeler sayesinde yasa dışı ticaretin kontrol altına alınmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır” denilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: “Devletin kararlı duruşu ve ilgili kurumların iş birliği, bu mücadelede kilit rol oynamaktadır. Kaçak ile mücadelede devamlılık esastır. Derneğimizin 2024 yılında da sürdürdüğü ‘Yasa Dışı Kapı Dışı’ kampanyasının, yasa dışı tütün mamulleri ticaretine dair farkındalığın arttırılması açısından önemli bir rol teşkil ettiğini düşünüyoruz. Bu mücadelede devletimizin yanında olmaya devam edeceğiz.”