Meslek lisesi konusunu gündeme almamdaki amacım; 20-29 Temmuz tarihleri arasında LGS (Lise Geçiş Sınavı) tercihlerinin yapılacak olması. Aileler çocuklarının gelecek planlarını kurmak için kendi değerlendirmelerinde iyi olduklarına inandıkları okulları bulmak için arayış içerisinde. Ancak yaşanan tercih sürecine genel bir perspektif ile baktığımızda; ailelerin çocuklarını meslek liselerine göndermek istemediklerini görüyoruz. Bunun nedenini sorduğumuzda; meslek liselerine akademik başarısı düşük olan öğrencilerin gitmesini, meslek liselerine gelen öğrencilerin okula isteksiz bir şekilde başlamasını ve bundan dolayı öğrenicinin okul ve sınıf içerisinde uyumsuz bir görüntü sergilemesini, meslek lisesinde okumanın bir başarısızlık olarak kabul edilmesi, gelecekteki kariyer yapılanmasına olumsuz etki göstermesi gibi nedenleri söylüyorlar.

Türkiye’de belirli bir dönemde meslek lisesini bitirmek, iş bulmada sorun yaşanmamasını sağlıyordu. İfade ettiğim dönemlerde meslek liselerine sanat okulu denilirdi. Ardından yaşanan katsayı problemlerinden dolayı meslek lisesini bitirmek üniversiteye gidememek, olarak açıklanıyordu. Sonra, katsayı problemi kalktı, meslek liselerine yeni ve teknolojik altyapıdaki atölye, eğitici araç ve gereçler, materyaller sağlandı. Çağa uygun yeni bölümler açıldı. Öyle ki, bugün en az bir orta ölçekli işletme kadar üretim gerçekleştiren meslek liseleri var. Ancak geçmişte meslek lisesine ait oluşmuş yargı ve algılardan dolayı sorunlar yer yer devam etmekte. 

Meslek liseleri, mesleki ve teknik eğitime odaklanması, meşhur Z kuşak için ciddi bir sorun. Öğrenci teknik eğitimin ağır geleceğini ve kendisini zihnen yeri geldiğinde fiziksel olarak yoracağını düşündüğü için, Anadolu liselerine ya da özel liselere yöneliyorlar. Bir başka neden ise; Z kuşağın karma olmayan sınıflarda eğitim veren kurumlara karşı tutumlarının olumsuz olması. Meslek liseleri bugün parodilere konu oluyor, maalesef. Ayrıca özel okulların sundukları hizmetler ve ödeme imkânları aileleri ve öğrencileri özel liselere kanalize ediyor.

Sanılıyor ki, tüm meslek liselerinde aynı bölümler var. Genelde de makine, elektrik, muhasebe, bilgisayar programcılığı. Bu bile büyük bir yanılgı. Tarımdan turizme, raylı sistemlerden kimyaya varana kadar geniş bir alana sahip. Öyle ki lisenin bulunduğu kentin ekonomik dinamiklerine göre açılmış bölüm ve programlar mevcut. Örneğin mobilya üretim ve ihracatında önemli bir payı sahip olan İnegöl’de, sadece mobilya üzerine eğitim veren lise var. Üstelik bu okul, nitelikli okul kapsamında.

Bu nedenler, yalnızca meslek lisesini tercih etmeme nedenleri değil. İçerisinde sosyolojik sorunları barındıran ve toplum içerisinde kültüre ya da genel kabul görmüş bir tutum ve davranış biçimine dönüşmüş bir sorun. Örneğin; ailelerin hala büyük bir çoğunluğu, çocuğunun meslek lisesine gitmesi halinde üniversitelerin fakültelerine giremeyeceğini düşünüyor. Bu düşünce bize açıkça söylüyor ki; okullardaki rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri yalnızca öğrenciyi kapsamamaktadır. Velilerin de Türkiye’deki eğitim sistemini ve işleyişini de iyi bir şekilde kavraması gerekiyor. 

Burada yazdıklarımın dışında da ciddi sorunlar var. En önemlisi ise şu; karşımızdaki kitle, tulum giyerek, makine seslerinin arasındaki endüstrinin içinde çalışmak istemiyor. Mesleki kariyer ya da kişisel maddi güçten ziyade kendisine toplum içerisinde prestij saylayacak meslekleri tercih etmek istiyor. Açıkça ifade etmeliyim. Alışveriş merkezlerindeki mağazalarda ya da restoranlarda çalışmak fabrikada çalışmaktan daha cazip geliyor. Meslek liselerinin onlara sanayinin kapısını açtıklarını düşünüyorlar. O yüzden tercih etmede çok istekli değiller. Çünkü hem öğrenci hem de aileleri meslek liselerinin toplumdaki statüsünün düşük olduğuna inanıyor. Sorunlar nedenleri ile ortada, gelin hep beraber tartışalım.