Her neyse, biz bugünkü rakamlara bakalım… TCMB Kasım ayı cari denge rakamlarını açıkladı… 2019 yılını tamamlamaya bir ay kala cari dengedeki pozisyon açığı 520 milyon dolar. Aylık bazda nisan ayından bu yana ilk cari açık gerçekleşmesi. 2018 Kasım’ında cari denge 412 milyon dolar fazla vermişti… Dikkat etmek lâzım.

2018 Ağustos’ta yaşanılan döviz krizine rağmen oniki aylık ölçümle aynı yılın Kasım ayında 1,04 milyar dolar fazla veren cari işlemler dengesinin 2019’un Eylül ayında 5,4 milyar dolar fazla ile zirve yaptıktan sonra Ekim’de 4,4 milyar dolara gerilemesi ve ardından Kasım itibariyle 2,72 milyar dolara düşmesi, cari dengedeki kalemlerde beklenmedik gelişmelerin varlığını ortaya koyuyor. Büyük bir ihtimalle cari denge Aralık’ta yılı oniki aylık dilimde 1,5 milyar dolar fazla ile tamamlanabilir.

 

***

 

Hata noksanın dâhi 1,85 milyar dolar açıkla kapattığı Kasım’da cari dengede 1,1 milyar dolar açık veren dış ticaret, 1,6 milyar dolara gerileyen hizmetler ve 129 milyon dolara düşen net gelirlerin etkili olduğu gözleniyor.

Cari dengede altın ticareti yıllık 4 milyar dolar, imalat / zirai ürünler ticareti 2,8 milyar dolar düşürücü etki yaparken net enerji ticareti 3,5 milyar dolar, hizmet ticareti ise 1,7 milyar dolar artıran bir etkide bulunmuş.

Evet, 2019 yılını cari fazla ile bitireceğimiz kesin gibi. Ancak 2020’de trend nasıl olacak? Cari dengede bozulma mı, yoksa makro dengeleri toparlayacak bir grafik mi çizilecek, bunu sektörlerin seyri gösterecek. Özellikle imalat ve zirai ürünler ticaretindeki gelişmelerin ödemeler dengesine yön vereceği muhakkak. Zira bugün iki sektörde toplam ticaret dengesi 33 milyar dolar fazlada seyrediyor.

Cari dengeyi etkileyecek diğer konu finansman… Bankaların uzun vadeli kredi borçlarını geri çevirmesi Türkiye’ye yeni bir sermaye akımını gündeme taşıyabilir. Merkez Bankası verilerinden Kasım’da 2,6 milyar dolarlık kredi servisine karşılık 3,5 milyar dolarlık bir borçlanma gerçekleştirmiş olduğunu öğreniyoruz. Zannediyorum, bu para akışı devam eder.

 

***

 

Malumunuz cari dengedeki olumsuzluklar döviz piyasalarını riskli hale getirebiliyor. Bu da Merkez Bankası’nın piyasalara döviz veya diğer araçlarıyla müdahalesiyle sonuçlanıyor. Son dönemde alınan faiz indirim kararları, cari işlemler dengesinde ve enflasyondaki iyileşmeler paralelinde alındı. Bu arada büyüme kompozisyonunun da dış dengeyi olumlu etkilediğini söyleyelim.

Küresel büyüme görünümündeki zayıflamaya rağmen rekabet gücündeki gelişmelerin etkisiyle mal ve hizmet ihracatı artış eğiliminin devamı, turizmdeki güçlü duruş cari dengeyi olumlu destekleyen gelişmeler olarak sisteme katkı verecek. Dolayısıyla ihracat gelecek dönemde de cari dengeye ve dolayısıyla büyümeyi destekleyecek. Diğer taraftan iç talep ve parasal sıkılaştırmanın etkisiyle enflasyon görünümündeki iyileşme de kayda değer görünüyor.

Böylece gündeme gelecek faiz indirimleri üretime ve ihracata destek vereceğinden ödemeler dengesini de müspet etkileyecek bir hâl alacak. Maamafih Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz kararları gelecekte cari dengeyi nasıl olumlu veya olumsuz etkileyecek yaşayan görecek.

 

***

 

Şimdi 2019 Temmuz ayından bu yana politika faizini yüzde 24’ten yüzde 12’ye indiren TCMB 16 Ocak Perşembe günü faizle ilgili yeni bir karar daha verecek, ona bakalım…

Merkez Bankası’nın faiz kararları cari fazlaya destek verse de Türkiye’nin 2020’de yüzde 3 büyümeye ihtiyacı var. Dolayısıyla artacak ithalat ve tüketimle birlikte yıllık bazda 15 milyar dolar seviyesinde bir açıktan söz edebiliriz.

Son 6 ayda 12 puan birden faiz düşüren TCMB’nin artık agresif faiz indirimlerine şahit olamayacağız. Ancak bu ayki toplantıda da yine 75-100 baz puan bir indirimin gündeme gelme ihtimali yüksek. Azalan cari fazlanın Ocak ayında gerçekleşecek faiz kararı doğrultusundaki etkileri 2020 yılı başından itibaren oluşacak verilere daha net yansıyacak. Söz konusu analize göre yurt dışı kaynaklı bilanço küçültme süreci sürecek oluşacak cari açığa rağmen dövizde arz ve talep dengesinde bir sıkıntı ve cari açığı finanse etmede zorluk yaşanmayacak.

Dolayısıyla faiz indirimlerinin cari dengeyi hem üretim hem de finansman yönünden olumlu etkileyerek moral verip makro ekonomide daha sağlam adımlar atılmasını sağlayacak görüntüsü veriyor.