Çin yönetiminin Tayvan’ın egemenliği tanımamasına dayanan birtakım askeri ve siyasi sürtüşmeler nedeniyle dünyanın doğusunda tansiyon artmış durumda. Bu tansiyonun artmasına sebep olayları anlayabilmemiz için tarihte biraz geri gitmemiz gerekir.

Tayvan dediğimiz ülke halkının şu anki temeli 17. Yüzyılda Çin’den Tayvan’a göç eden Çinli halk oluşturmaktadır. Bu dönemde Tayvan bağımsız bir devlet olmayıp dönemin Çin hanedanın yönetimine bağlı bir eyalet şeklinde yönetilmekteydi. 1895 yılına gelindiğinde Çin- Japonya savaşının galibi Japonya olunca, Tayvan’ı oluşturan adaların yönetimi Japonya’ya bırakılmıştır. Ancak Japonya’nın İkinci Dünya Savaşını kaybetmesi üzerine, adaların yönetimi yeniden Çin’in eline geçti. Daha sonrasında ise Çin’de yaşanan iç savaşlar nedeniyle Çin’den iltica eden askeri siyasiler Tayvan siyasetinin yıllarca belirleyicisi oldu. Ve böylece Tayvan kendi anayasasına, Cumhurbaşkanına, kendi parasına, pasaportuna ve silahlı kuvvetlerine sahip statüsü net olmayan bir devlet haline geldi.

Biz her ne kadar Tayvan bağımsız bir devlet haline geldi desek de, Çin yönetimi Tayvan’ın egemenliğini ve bağımsızlığını hiçbir zaman tanımadı ve bugün yaşanan olaylarda bu anlayışa dayanmakta.

Çin hükümeti, Tayvan’ı “yeniden kendi topraklarının parçası olacak ayrılıkçı bir bölge” olarak görüyor. Tayvan halkı ise kendi egemenliğine sahip bir ulus olarak yönetilmek istiyor.  Araya bir de ABD’nin Tayvan’ı destekleyici ve Çin’in Tayanı izole edemeyecek şeklindeki söylemleri krizin artmasına neden olmuş durumda.

Tayvan bağımsız bir devlet

Çin’in Tayvan’ın bağımsızlığını tanımamasının hukuki açıdan değerlendirmesi nedir?

Uluslararası hukukta bir devletin devlet olabilmesini sağlayan 3 (üç) öğe vardır. Bunlar; insan topluluğu, bir ülke ve siyasi otorite. Tayvan’ı bu üç unsur bakımından değerlendirdiğimizde, Tayvan Adaları kara, deniz ve hava sahası olarak bir devletin ülke öğesini tamamlamakta. Tayvan halkının kendi egemenliğine sahip bir ulus olarak yönetilmek istemesi Tayvan’ın insan topluluğu unsurunu da tamamlamakta. Baktığımızda kendi anayasasının, kendi seçilmiş Cumhurbaşkanının, kendi para biriminin olması, kendi silahlı kuvvetlerinin olması Tayvan’ı bağımsız bir devlet haline getirmektedir. Kendi egemenliğine sahip bağımsız bir devletin olması o devleti başka devletlerin tanımasına bağlı değildir. O yüzden Çin hükümetinin Tayvan’ın kendi egemenliği ve bağımsızlığını tanımıyor olması Tayvan’ı devlet olmaktan çıkarmaz.

Savaş ilan edilebilir

Olası bir savaş halinde Ukrayna- Rusya savaşında olduğu gibi Çin’e karşı yaptırım uygulanabilir mi?

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması üzerine birçok devlet ve uluslararası kuruluşların Rusya’ya karşı ekonomik ve siyasi ambargo koydu, yaptırımlar uyguladı. Alınan kararlar özellikle Avrupa’nın ve dünyanın birçok ülkesinin ekonomik dar boğaza düşmesine neden oldu. ve bu yaptırımların ağır neticeleri hala aşılmaya çalışılmakta. 

Peki, Çin Tayvan’a saldırırsa Çin’e karşı da Rusya’ya uygulanan yaptırımlar uygulanır mı?

Bugüne kadar çok şeye şahit olduk. Olmaz dediğimiz birçok şey oldu; olur dediğimiz birçok şey ise olmadı. Çin’in Tayvan sınırlarında uyguladığı askeri tatbikatı tatbikat sınırını aştığı takdirde ABD’nin de fitilleyici davranışları nedeniyle tansiyon bir anda daha da yükselebilir ve savaş ilan edilebilir. Böyle bir durumda Çin’e karşı ekonomik yaptırım uygulanmasını mümkün görmüyorum. Zira Çin’e karşı Rusya’ya uygulanan şiddette ekonomik yaptırım uygulanması dünya ekonomisinin felaketini yaratır. Bugün aklınıza gelebilecek her ürünün ya tamamı ya da bir parçası Çin’de üretilmekte. Dünyanın üretim anlamında Çin’e bağımlı hale geldiğini görmekteyiz. Üretimin durması, üretimin kesilmesi telafisi uzun yıllara yayılacak ekonomik krizi tetikleyecektir. Bu yüzden olası bir savaş halinde dahi Çin’e karşı ağır yaptırımların uygulanacağını düşünmüyorum.

Çin-Tayvan sorunun Bitcoine etkisi olacak mıdır?

Bildiğiniz üzere, yıllardır Çin tarafından yapılan FUD haberler Bitcoin’in her zaman sert düşüşler yaşamasına, yüksek oranda değer kaybetmesine neden oldu. En son mining (madenciliği) kısıtlayıcı hatta yasaklama yönünde aldığı karar Bitcoin’in neredeyse yarı yarıya düşmesine neden oldu. Bitcoin her ne kadar son dönemde biraz daha ABD piyasalarına bağlı hareket etse de Çinli Bitcoin yatırımcılarının soğuk cüzdanlarındaki Bitcoinleri satmaya başlaması satış baskısı yaratarak Bitcoin’in ciddi bir değer kaybetmesine neden olabilecektir. Bu yüzden yatırımcılarımızı doğudan gelecek haberleri dikkatle takip etmelerini tavsiye ederim.