Faizsiz finans dediğimiz ve bugün Türkiye’de katılım bankacılığı olarak adlandırdığımız model, aslında paranın parayla değiştirilmesi yerine ticarî ve finansal işleyişe işlerlik kazandırmayı önceleyen, risk ile getiriyi hakkaniyet ölçüsünde paylaşmayı temel alan bir sistem.

Ortadoğu ve Uzakdoğu ülkelerinde 1960’lardan bu yana uygulanmasına karşılık Londra, New York ve Hong Kong gibi uluslararası ticarî merkezlerde oldukça önemsenen faizsiz finans, her geçen gün de iş yapış modellerine göre şekillendiriliyor.

Dünyada bugün 92 ülkede 350’den fazla kuruluşla 2,5 trilyon dolarlık bir aktifi yöneten faizsiz finans sektörü; bankacılık, murabaha, tekâfül, sukuk, islâmî fon gibi ürünlerle oldukça geniş bir coğrafyada uygulanıyor.

Faizsiz finansın; Körfez, Malezya, Endonezya, Türkiye ve Avrupa öne çıkan modelleri var... Faizsiz finans sektörünün dünyada farklı modellerde ortaya çıkması yadırganmamalı. Zirâ ülkeler ve bölgeler arasındaki kültürel, siyasî, iktisadî, etnik, dinî ve mezhepsel farklılıklar yeni uygulama modellerinin ortaya çıkmasına neden olmuş.

Her ne olursa olsun, gerçek olan bir şey var; faizsiz finans sektörünün önü ardına kadar açık!

***

Meselâ Avrupa faizsiz finansta kendine has bir model geliştirmiş. Özellikle Avrupa’da faizsiz finans denilince ilk akla gelenin İngiltere olması, bu ülkenin sektöre verdiği değeri gösteriyor. Bugün itibarıyla İngiltere’de 5 milyon Müslüman yaşıyor. Ülkede 5’i tam teşekküllü İslâmî banka olmak üzere 20 adet İslamî bankacılık hizmeti veren finans müessesi bulunuyor.

Daha önemli bir şeyi aktarayım… Londra Borsası’nda kote edilmiş 48 milyar dolarlık İslâmî hukukun yanı sıra Londra Metal Borsası (LME) da İslâmî emtia murabaha işlemlerinin en yoğun şekilde gerçekleştirildiği merkez. Körfez ülkeleri ve Malezya İslâmî bankacılık modellerinde çok yoğun bir şekilde kullanılan ve çokça da eleştirilen “teverruk” işlemleri emtia murabahasında sıkça kullanılıyor.

Tabi şimdi soracaksınız, “Nedir bu teverruk?” diye… Çok basit… Nakit bulmak amacıyla bir şahıstan vâdeli olarak alınan malı bir başka şahsa peşin satma işlemi… İşte İngiltere Körfez’de ve Malezya’da kullanılan bu modeli biraz daha farklılaştırmış, metal borsasında bu sistemi kendine has bir iş modeli yapmış…

***

Gelelim asıl meseleye… Bugünlerde İngiltere’nin faizsiz finans üzerinde hassasiyetle durduğuna yönelik haberler almıyor değiliz. İngiltere’nin Brexit sonrasında ülke ekonomisinde meydana gelebilecek boşluğu doldurmak üzere yürütülen alternatif finans arayışları içinde “faizsiz finans” ağırlık kazanıyor.

Gelişmelerden anladığımız; İngiltere, Brexit sonrasında kendini merkeze alan farklı bir finansal ekosistem oluşturmaya çalışacak. Dolayısıyla İngiltere, büyük bir ihtimalle daralan küresel ekonomiye karşı kendini korumak için “faizsiz finans”ı destek kuvvet şeklinde kullanacak.

Ha, İngiltere’nin faizsiz finansa olan yoğun ilgisini Müslümanlara ve İslâm’a verdiği değerden kaynaklı olduğunu düşünmeyin… İngiltere’nin ana yaklaşımı şu: Körfez sermayesinin Batı’ya daha fazla kanalize ve tahvil edilmesi… Yani pragmatist bir yaklaşım…

Son söz; dünyada faizsiz finansın yakın gelecekte daha da gelişeceğini şimdiden söyleyeyim!..