Dünyada ilk kez holografik asistan teknolojisinin kullanıldığı Türkiye’nin akıllı ilk yerli otomobili TOGG geleceğe kapı açan bir proje. TOGG bugün için değil yarınlar için geliştirilmiş. Yerli aracın ABD’li Tesla’nın da içinde yer aldığı elektrikli araç pazarına hızlı bir giriş yaptığı gözleniyor. Dünya otomotiv sektörüne damga vurmaya hazırlanan TOGG, yurt içinde daralan sektöre yeni bir sinerji katacak ve yurt dışında Türkiye’nin rekabet gücünü artıracak.

1961 yılında Devrim ile başladığımız milli ve yerli otomobil sürecini dünkü yazımda kısa da olsa bir mukaddime şeklinde izah etmeye çalıştım. Bugün ise gelecekteki otomobil teknolojilerimizin ne olması gerektiğini anlatmaya çalışacağım.

Devrim’den sonra hayata geçirdiğimiz TOGG, aynen Devrim gibi tasarımı ve aksamlarıyla tamamen yerli ve milli. TOGG’u satın almak için kamuoyundan büyük bir ilgi olacağı kesin. Zira aracın dış görünüşü bile görenleri cezbediyor. Cuma günkü tanıtımda TOGG’un C-SUV ve C-Sedan segmentleri gösterilmesi cazibeyi daha da artırıyor.

TOGG’un dış görünüşünden ziyade akıllı bir araç olması ve gelecekteki akıllı araç pazarında “Ben de varım” demesi, en büyük özelliklerinden. 2022 yılında banttan inecek ilk yerli otomobilin bugün için fiyatı henüz belli değil. Ancak dünyada ortalama elektrikli araçların fiyatı 100 bin dolardan başlıyor. Fakat teknoloji yaygınlaştıkça ve rekabetçi ortam oluştukça elektrikli araç fiyatlarının düşeceğine de buradan ifade edeyim.

Dünyada olmayan bir teknolojisi var

Fosil yakıtların kullanılmadığı yerli aracımız çevreci. Tek yakıtı var, o da elektrik. 30 dakikada şarj oluyor. Bataryalar uzun ömürlü. 200 beygir güç ile 7,6 saniye, 400 beygir güç ile 4,8 saniye altında sıfır-100 km/s’de hızlanabiliyor. 300 ve 500 kilometre menzil opsiyonlarına sahip otomobile şeklini veren şase de oldukça dikkat çekici.

Araç otonom sürüş ve holografik asistan teknolojisiyle donatılmış. Kendiliğinden durup kalkabiliyor. Direksiyon kontrolünü de kendisi yapıyor. Yol detayları, tümsekler, köprüler sürücünün direkt olarak ışınlar yoluyla iletiliyor. Sürücü yola bakarken aynı zamanda bu uyarıları görebiliyor. Aracın en büyük özelliği holografik asistan. Çünkü bu teknoloji dünyada ilk kez uygulanıyor.

Buna göre yerli otomobil sürekli bir merkeze bağlı olacak ve sistem güncellemeleri yapacak. Güncellemeler sürücü tarafından hissedilmeyecek. Bakım ve parça değişimi veya arıza durumlarında araç içindeki sistem bakım noktasıyla iletişimi sağlayacak. Dolayısıyla “ABD’nin Tesla’sına rakip olur” diye çıkılan yerli otomobil sürecinde 2022’ye kadar çok daha farklı teknolojilerin yeni araçla buluşma imkanı daha da yükselecek.

Elektrikli araç piyasasında ciddi rakip

Dünyaca ünlü futurist Ray Wills’in geçmişteki elektrikli otomobiller ile ilgili iddiası doğru çıktı. Dünya hızla elektrikli araç segmentine koşuyor. Wills 2026’dan itibaren toplam araçlar içinde elektrikli araç oranının çok yükseleceğini söylemişti.

Görünen köy kılavuz istemez. Tüm araç üreticilerinin elektrikliye yöneldiği gerçeği ortadayken elbette yıllardır yerli otomobil hasretini çeken Türkiye’nin de elektriklinin dışına çıkacağını kimse söyleyemezdi.

Ben de TOGG’un yeni versiyonlarıyla Tesla’ya rakip olacağını, yerli otomobilin elektrikli araç segmentinde iddialı bir yer tutacağını söylemek istiyorum. Tabii ki Tesla denilince akla elektrikli araçlar geliyor. Çünkü fosil yakıtlı araçlar gelecekte giderek trafikten çekiliyor. Belki kısa bir zaman sonra yollarda benzinli araç kalmayacak. Açıkçası elektrikli araç dünya ulaşım tarihine bir devrim olarak yansıyacak. Bu yarışta elbette Türkiye de yer alacak.

Rakam vermek gerekirse Tesla’nın elektriklisi Norveç’te şu anda tüm araçların yüzde 13’ünü oluşturuyor. BMW 3 serisi bile Tesla’nın büyüme hızını engelleyemiyor. Porsche da artık BMW ve Mercedes’i değil Tesla’yı kendine örnek alıyor. Porsche “Taycan” elektrikli aracını piyasaya sürmek için gün sayıyor. Taycan’ın bilhassa Tesla Model S’ye rakip olacağı iddia ediliyor.

Dizel araç büyüsünden kurtulamayan Volkswagen ise dünyadaki trendi yeni gördü ve milyarca euro yatırımla elektrikli araca odaklandı. Büyük bir ihtimalle Türkiye’de gerçekleştireceği araç yatırımı elektrikli olacak.

Türk otomotiv pazarında son durum

TOGG gibi önemli bir gelişme yaşayan Türkiye’deki otomotiv sektörüne baktığımızda yılsonu itibariyle binek otomobilde satışların yüzde 3 arttığını gözlemliyoruz. Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) verilerine göre bu yıl 47 bin 803 binek otomobili satılmış. Hafif ticari araç satışları 10 bin 373, toplam hafif araç satışları da 58 bin 176 adet olarak kayıtlara geçmiş.

Binek otomobil satışlarındaki yüzde 3’lük artışa karşılık hafif ticaride yüzde 14’lük bir gerileme söz konusu. Tabii bu rakamlar bize neyi ifade ediyor diye sorduğunuzda, öncelikle yılın son çeyreğinde enflasyon ve faizlerdeki gerileme, düşük faizli kampanyalar otomotiv sektörünü olumlu etkilemiş görünüyor. Ancak yine de bir sektörde önceki yıla göre yüzde 20’nin üzerinde bir daralmadan söz etmek mümkün. Yıl 480 bin araç satışıyla kapanabilir… Tahminler o yönde.

Şirket bazında analiz edersek Doğuş Otomotiv’in Kasım ayı satışları yüzde 4 gerilerken Ocak – Kasım’da yüzde 31’lik bir düşüş gözleniyor. Şirketin Pazar payı yüzde 17,3 olarak gerçekleşmiş. Şirketin performansı sektörün biraz altında kalmış.

Ford Otosan’ın ise aylık satışı yüzde 13 artmış ama Ocak – Kasım dönemindeki performansı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 36 düşmüş. Ford’un pazardaki payı yüzde 9,9. Şirketin ana iş kolu hafif ticari araçtaki pazarı yüzde 14 daralmış.

Pazarın diğer büyüğü Tofaş’ın Kasım ayı satışları yüzde 52 artmış… Ocak – Kasım döneminde ise yüzde 1’lik bir gerileme söz konusu. Tofaş’ın Pazar payı yüzde 16,8. Şirkette binek araçlarda pazar yüzde 3 büyürken satışlar ise yüzde 78 oranında yükselmiş. Görülüyor ki, yerli üretim binek ve ticari araçlardaki düşük faizli kredi kampanyası Tofaş’a oldukça iyi yaramış.

Türk varlıklarında görünüm olumlu

Dünyada ve yurt içinde Aralık ayı itibariyle piyasalarda zayıf işlem hacimleri gözlense de Türk varlıkları performansının 2020’de yıla yayılarak olumlu bir trend izleyeceği tahmin ediliyor.

Ekonomideki moralin göstergesi Borsa İstanbul’da yılın son günlerinde artan yükseliş, gelecek aylara dair yüksek sinyaller veriyor. Özellikle 26 Aralık seansında 114.416 seviyesini yakalayan Borsa İstanbul BIST 100 endeksi yılın da rekorunu kırarak 2020’de yükseliş için olumlu bir destek.

Borsa İstanbul’da 114 bine yönelik hareketliliğin en önemli sebeplerinden biri ABD’den Halkbank davasıyla ilgili son gelişme. Halkbank, New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nin reddettiği “özel ve ayrıcalıklı” yargılanma talebini reddetmesi kararını durdurması için 17 Aralık’ta New York İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi’ne başvurmuştu. İstinaf Mahkemesi Hakimi Richard Berman, Halkbank’ın başvurusunu değerlendirmeye aldığını açıkladı. Bunun üzerine Halkbank’ın Borsa İstanbul’daki hisselerinde hareketlilik arttı. Böylece Halkbank’taki iyimserlik borsanın geneline de yayılmış oldu.

Tabii, 2020 yılının ilk çeyreği geçerli olmak üzere BIST 100, BIST 50, BIST 30, BIST Likit Banka ve BIST Banka Dışı Likit 10 endekslerinde yer alan 67 hissede değişiklik yapılacak. Değişiklik borsanın gücünü nasıl etkileyecek bunu yılın ilk çeyreğinde göreceğiz.

Döviz yurt dışı risklerle yön bulacak

En çok merak edilen Türk Lirası’nın dövize karşı nasıl hareket izleyeceği yönünde. Gerek dolar/TL ve gerekse euro/TL kurunda son günlerdeki artışların beklentiler doğrultusunda gerçekleştiği ve gelecek yılın ilk çeyreğinde özellikle ABD/Çin ticaret görüşmelerinin vereceği fotoğraf ve Türkiye’nin yurt dışı riskleri doğrultusunda yön bulacağı tahminleri ağır basıyor.

Merkez Bankası (TCMB) da ekonomideki dengelenmeye para politikalarıyla destek olmaya çalışıyor. Son olarak döviz cinsi mevduat ve katılım fonlarına uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 200 baz puan artırıldı. Ayrıca Türk Lirası ve yabancı para cinsinden kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranları ile gecikme faiz oranları düşürüldü. Kararlar Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Dengelenme ekonomisinde enflasyonun yeni yılın üçüncü çeyreğinden itibaren beklentiler çizgisine geleceği, ancak iyileşmeler hızlanırsa ilk çeyreğin sonundan itibaren enflasyonda ve belki de faizde tek haneli rakamların görülebileceğine dair tahminler fazla.

Gündem ABD/Çin, petrol ve altın

Dünyada ise ABD, Asya ve Avrupa endekslerinde nispi yükselişlere rağmen yeni yıl tatili sebebiyle endekslerde hacimler düşük. 25 Aralık’taki yeni yıl bayramından sonraki gün yani 26 Aralık’ta kutlanan Boxing Day de yurt dışında piyasaların zayıf kalmasında etkili olan bir etkinlik. Daha çok hediyeleşme bayramı olarak da bilinen ve birçok futbol, basketbol, rugby ve at yarışları gibi sporlarla desteklenen Boxing Day’de piyasalarda işlem yapılmıyor.

Piyasalar ekonomik verilerden çok ABD/Çin ticaret müzakerelerine odaklanmış durumda. Görüşmeler konusunda son açıklamayı yine ABD ve Çin liderleri yapmıştı. ABD Başkanı Donald Trump anlaşmayı tamamladıklarını ve bürokrasinin devrede olduğunu, yakında anlaşmalarla ilgili bir imza töreninin gerçekleştireceğini söylemişti.  Tüm bu açıklamalara rağmen iki ülke arasında henüz çözülemeyen konular altın fiyatlarına baskı yapıyor. Kuzey Kore’nin füze denemesi de yine altın fiyatlarını yükselten unsurlardan biri oldu. Ons altının 1514 doları denemesi ve daha sonra 1510 dolara çekilmesi diğer taraftan ABD 10 yıllık tahvil faizlerinin yüzde 1,9’lu seviyeleri anlaşmanın henüz netleşmediğinin göstergesi.

Petrole gelince… Malumunuz Suudi Arabistan ile Kuveyt’in ortak petrol tesislerinde kısıntıda anlaşmaya varmasının ardından Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov’un Petrol İhracat Eden Ülkeler Teşkilatı’nın (OPEC) gelecek yıl Mart ayından sonra üretim kısıtlamasına devam edebileceği açıklaması üzerine petrol fiyatları hafta ortasından itibaren yukarı ivmelenmişti. Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak’ın OPEC ve OPEC dışı bazı petrol üreticisi ülkelerinin kesinti kararını desteklediğini açıklaması ile ABD/Çin ticaret anlaşmasına yönelik iyimserlik ve ABD stoklarının arka arkaya ikinci kez düşmesine yönelik gelişmeler petrol fiyatlarını zirvede tuttu. Brent petrol şu anda uluslar arası piyasalarda 68 dolar, ABD tipi WTI petrolü de 60 doların üzerinde hareket ediyor.

Haftaya, yurt içinde enflasyon, ekonomik güven endeksi, dış ticaret istatistikleri yurt dışında ise ABD Merkez Bankası (FED) toplantı tutanakları, ABD’de ISM imalat sanayi endeksi, dünya genelinde açıklanacak PMI verileri ve Almanya’da enflasyon başta takip edilecek gündemler arasında.

Haftanın yatırım aracı altın

Yatırım araçlarından külçe altın uluslararası piyasalardaki hareketliliği sebebiyle haftayı yüzde 2,41 oranında yükselişle 289,50 liradan kapattı. Borsa İstanbul BIST 100 endeksi de 114.534,80 puanla yılın rekorunu kırmasına karşılık 113,683,61 puan ve yüzde 2,25’lik kazançla haftanın son işlemini yaptı. Cumhuriyet altını yüzde 2,39 ile 1928 liradan satıldı. Serbest piyasada dolar yüzde 0,32 primle 5,9580 lira, euro yüzde 0,91 artışla 6,6460 liradan işlem gördü. Yatırım fonları yüzde 0,40, bireysel emeklilik fonları yüzde 0,98 değer kazandı. Söz konusu kapanışlar sonunda 1000 TL’lik yatırım haftalık bazda Borsa İstanbul’da 1022,5 TL, dolarda 1003,2 TL, euroda 1009,1 TL ve altında 1024,1 TL oldu.

BIST 100…

Yılbaşı tatili sebebiyle yurtiçi ve yurtdışı borsalarının hacimsiz seanslarında hisse tercihi sınırlı oldu. Yatırımcılar daha çok riskli varlıklara yöneldi. Halkbank’a yönelik ABD’den gelen mahkeme kararı ise borsanın daha da güçlenmesini sağladı. Teknik olarak 114.500 direncini geçmesine rağmen kâr satışlarıyla 113.000 seviyesine çekilen endeksin yılı 114 bin sınırında tamamlaması bekleniyor. Endekste 115.000 direnç, 111.000 seviyesinin ise destek olduğu gözleniyor.

DOLAR/TL…

Hafta içinde TCMB’nin Aralık ayı Reel Kesim Güven Endeksi’nin 1,6 puan artarak 102 seviyesinden 103,6’ya yükselmesine karşılık kapasite kullanımında 77’lik yatay seyir ekonomideki dengelenmenin henüz sürdüğünü gösteriyor. TCMB’nin munzam karşılıklarını yeniden düzenlemesi ve kredi kartı faiz oranlarındaki değişikliği de oluşan gelişmeler arasında. ABD’de ise ayın başında işsizlik maaşı başvuruları sert yükseldi ancak 21 Aralık ile sona eren haftada yeniden 222 bine geriledi. Elbette kurun yönünde ABD/Çin ticaret müzakereleri birinci gündem kalmaya devam ediyor. Teknik olarak 5,9580 seviyesindeki dolarda pivot bölge 5,95… Yukarı yönlü harekette 5,99 en kuvvetli direnç. Aşağı sarkmalarda ise en dipte 5,90 görünüyor.

EURO/TL…

Euroda Brexit’in olumlu etkileri devam ediyor. Yurtiçindeki gelişmelerden çok dış riskler kurun yönünü tayin edecek. Yükseliş trendindeki 1,12’nin altında işlem gören euro/dolar paritesi de euro/TL’nin hareketinde önemli rol oynayacak. Teknik olarak 6,65 seviyesindeki kurda 6,63 pivot konumunda. Yukarı harekette 6,70 kuvvetli direnç. Aşağı sarkmalarda ise 6,60 kuvvetli destek.

ONS ALTIN…

Altındaki fiyat hareketini sağlayan ABD/Çin görüşmeleri, ABD 10 yıllık faizleri ve petrol fiyatlarındaki gelişmeler. Ancak Kuzey Kore’nin en son füze denemesi altın fiyatlarını 1514 dolar seviyelerinin üzerine taşıdı. Halen fiyatı 1510 dolardan aşağı düşmeyen altında artan talep etkili oluyor. 1510 seviyesinin pivot olarak takip edildiği seyirde yukarı yönlü harekette altın fiyatlarının 1525 dolara kadar çıkma ihtimali var. Aşağı sarkmalarda ise en güçlü destek 1502 dolar.

PETROL…

OPEC ve OPEC dışı ülkelerin petrol kesintilerini desteklemeleri ve ABD’deki stokların azalması fiyatları yukarıda tutuyor. Ayrıca ABD/Çin görüşmelerindeki olumlu seyir de petrol fiyatlarında yukarı yönlü trendi gösteriyor. Teknik olarak 68 dolar bandındaki brent petrolde en kuvvetli direnç 71 dolar. Aşağı sarkmalarda ise 66 dolar güçlü destek konumunda. 60 dolar seviyesindeki WTI petrolünde ise 62 dolar direnç, 58 dolar ise destek görüntüsünü koruyor.