Afrika'nın müziği ve müzik aletleriyle ilgili dosya haberin altıncı bölümünde başta Zimbabve ve Malavi olmak üzere Güney Afrika bölgesinin önde gelen geleneksel çalgılarından "mbira" ele alındı.

Dini ayinlerden düğünlere, sosyal toplantılardan hasat törenlerine yaygın kullanılan bu çalgı, dünya genelinde "kalimba" adıyla da biliniyor.

Genellikle ele sığacak boyutlarda üretilen mbiralar, ahşap zeminin üzerine tutturulmuş metal tuşlardan oluşuyor.

Mbiraların tuş sayısı, bölgesine ve çeşidine göre 8 ile 28 arasında değişebiliyor.

Her iki elin başparmaklarının metal tuşlara basmasıyla çalınan bu çalgı, bu formundan ötürü "başparmak piyanosu" olarak da adlandırılıyor.

Zambezi Nehri'nden Kalahari Çölü'ne uzanan geniş bir alanda yaygın kullanılan mbiranın bu bölgede 1000 yıldan uzun geçmişe sahip olduğu tahmin ediliyor.

- Hasat töreninden yağmur duasına

Güney Afrika'nın Cape Town şehrinde geleneksel müzik aletleri satıcısı ve müzisyen Isaac Mungai, AA muhabirine, mbiranın tüm Güney Afrika bölgesinde yaygın kullanılan bir çalgı olduğunu belirterek, "Bu çalgıya kalimba da derler. Farklı amaçlar için olsa aynı şekilde çalınırlar." dedi.

Mungai, mbira çalgısının genellikle dini törenlerden hasat törenlerine, yağmur duasından düğünlere farklı etkinliklerde kullanıldığına dikkati çekerek, "Ayrıca gençler, özellikle erkekler, çocukluktan erkekliğe geçiş törenlerinde bunu çalarlar." ifadesini kullandı.

Mbiraların ticari amaçla çalınmadığını vurgulayan Mungai, bu geleneksel çalgının Afrika kültüründe oldukça önemli yer tuttuğunu dile getirdi.

Mungai, mbiraların daha çok gençler tarafından tercih edildiğini belirterek, "Gençler, özellikle ergenlik dönemlerinde kendilerini birçok şeyle meşgul ediyor. (Mbirayı) Onlara verdiğinizde başka hiçbir şey düşünmeksizin yaklaşık 3 saat boyunca bu müzik aletini çalarlar. Günümüzde insanların cep telefonları ve bu tür elektronik aletlerle ilgilendiği gibi. Bu da bizim aletimiz." diye konuştu.

- "Şehir hayatı kültürümüzü sulandırıyor"

Mungai, geleneksel müziğin Johannesburg ve Cape Town gibi büyük şehirlerde unutulmaya yüz tuttuğuna işaret ederek, "Şehir hayatı kültürümüzü sulandırıyor." dedi.

Kırsal bölgelerde ise insanların geleneksel müziğe çok daha sıkı şekilde bağlı olduklarını vurgulayan Mungai, "Şehir dışına çıktığınızda insanlar daha canlı. Kültür daha canlı." değerlendirmesinde bulundu.

Muhabir:Murat Özgür Güvendik

Redaktor:Ethem Emre Özcan

Yayınlayan:Kemal Kaymak

Detaylar

31.08.2024 12:17Güney Afrika - Western Cape - Cape Town

5Bülten: ÖzelKategori:Genel Kültür, Sanat, Yaşam Etiketler :afrika müziği, Güney Afrika müziği, kalimba, mbira

Y-35528665

https://haber.aa.com.tr/yayin/35528665

DOSYA HABER/AFRİKA MÜZİĞİ - Batı ve Orta Afrika’nın şifacı enstrümanı "goje"

- Kamerunlu kalangu ve goje sanatçısı Abdo Hamadou:

- "Goje sesiyle hastalarımızı iyileştiriyoruz"

YAOUNDE (AA) - AHMET EMİN DÖNMEZ - Kamerun'dan Nijerya'ya, Togo’dan Benin'e kadar bütün Batı ve Orta Afrika’da asırlardır kullanılan "goje", sesinin hastaları iyileştirdiğine inanıldığı için “şifacı enstrüman” olarak da anılıyor.

AA muhabiri, Afrika'nın müziği ve müzik aletleriyle ilgili dosya haberin son bölümünde, Batı ve Orta Afrika’nın en kadim enstrümanlarından biri olan "goje"yi adlı ele aldı.

Batı ve Orta Afrika'da düğün ve cenaze gibi birçok merasimin vazgeçilmez telli enstrümanı “goje” genellikle bölgenin diğer üflemeli ve vurmalı çalgılarına eşlik etse de solo olarak da kullanılıyor.

Mistik ve geleneksel bir enstrüman olan gojenin gövdesi, su kabağına yerleştirilen kertenkele veya yılan derisi üzerine gerilen at kılı ve at kuyruğundan oluşuyor, çubuğu ise yine bagetlerin üzerine gerilen at kılı ve kuyruğu ile yapılıyor.

- "Goje sesiyle hastalarımızı iyileştiriyoruz"

Kamerunlu kalangu ve goje sanatçısı Abdo Hamadou, AA muhabirine, gojenin kıtadaki hikayesini anlattı.

Gojenin bazen tek bazen iki telden oluştuğunu belirten Hamadou, enstrümanın geleneksel müziklerin yanı sıra modern müziklere de eşlik ettiğini söyledi.

Hamadou, gojenin kıtanın birçok bölgesinde asırlardır düğün, cenaze ve dini merasimler gibi bütün aktivitelerin vazgeçilmezi olduğunun altını çizdi.

Gojenin müzik aleti olmasının dışında mistik ve efsunlu tarafının olduğunu vurgulayan Hamadou, "Goje sesiyle hastalarımızı iyileştiriyoruz." dedi.

Hamadou, "Bu şifacı, şifa veren bir enstrüman. Sebebini bilemediğimiz bir hastalıkla karşılaştığımız zaman 'goje' çalarak şifacı ruhları çağırırız ve şifacı ruhlar hastamızı iyileştirir." diye konuştu.

- Ruh dünyasından gelen seslerin taşıyıcısı

Afrika’nın birçok etnik grubu için gojenin enstrümanlar arasında çok saygın bir yerinin olduğuna dikkati çeken Hamadou, mistik ve efsunlu olduğu düşünüldüğü için aynı zamanda birçok dini ritüele eşlik ettiğini aktardı.

Hamadou, "Sahel ve Orta Afrika ritüelinde, insanlar gojenin ruh dünyasının sesini yaşadığımız dünyaya taşıdığına ve dünya dışı varlıklar ile iletişim dili olduğuna inanıyor." ifadesini kullandı.