Sitelerde aidat sorunu

Soner KeleÅŸ 21 Þub 2021

Gayrimenkul sektöründe konsept proje sayısının artması ve site tarzı yaşamın yaygınlaşması ile birlikte yeni bir daire satın almak veya kiralamak isteyen kişilerin seçenekleri arasında, çoğunlukla site içi daire özelliği taşıyan projeler bulunuyor.

DiÄŸer evlerle kıyaslandığında çeÅŸitli avantajları içerisinde barındıran bu daireler, ilk sıralarda deÄŸerlendiriliyor. Güvenlikten sosyal alan çeÅŸitliliÄŸine kadar çok çeÅŸitli imkânlar sunan siteler tercih ediliyor. Özellikle çocuklu aileler için son derece kullanışlı olan çocuk park alanlarının bulunması, basketbol sahaları ve hatta kimi lüks sitelerde yer alan tenis kortları da bu sitelerdeki daireleri cazip kılan detaylar arasında yer alıyor. Sitelerin kendilerine ait otoparklarının bulunması, araç sahibi olan kiÅŸilerin park sorununu ortadan kaldırırken, hemen hemen tüm apartmanlarda asansörlerin yer alması da dairelere ulaÅŸmada büyük kolaylık saÄŸlıyor. Tabi durum böyle olurken alınan hizmetlerin artmasıyla ödenen aidatlar yükseliyor. Bazı sitelerde aidatlar mahalle arasındaki evlerin kiralarına yaklaşıyor. BaÅŸta İstanbul olmak üzere son yıllarda ardı ardına piyasaya sunulan konut projelerinde hem fiyatlar hem aidatlar cep yakıyor. Sosyal donatıları sebebiyle daha çok tercih edilen sitelerin bazılarında neredeyse kira deÄŸerine ulaÅŸan aidatlar konut alıcılarını da kiracıları da zorluyor. Yüksek aidatlar günümüzde konut seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli kriterler arasına girmiÅŸ durumda. Toplu yaÅŸanan bu yerlerde bağımsız bölüm alınırken aidat maliyeti ile birlikte kat maliklerinin uyması gereken ortak kurallar ve birlikte yaÅŸamın ilkelerini düzenleyen yönetim planlarının göz önünde bulundurulması gerekmektedir. 

Konut alıcılarının mahalle arasındaki bir evin kirası kadar yüksek aidat ödemek istememesi de markalı konut üreticilerini yeni projelerde aidat kontrolü yapmaya yönlendiriyor. Site tarzı, sosyal alanları olan konut projelerinde aidat miktarına en çok etki eden faktörlerin başında ortak alan masrafları geliyor. Masraflar projenin büyüklüğüne ya da özelliÄŸine göre aidat ücretlerini artırabiliyor. Konut üreticileri ise bu soruna yönelik bazı çözümler geliÅŸtiriyor. Bunlar arasında siteye gelir saÄŸlayacak ticari alanlar oluÅŸturmaktan ortak alanları aydınlatmak için güneÅŸ enerjisinden elektrik üretmeye kadar birçok yöntem bulunuyor. Åžirketler ya site içindeki kurdukları güneÅŸ enerjisi, rüzgâr enerjisi, yaÄŸmur suyunu peyzaj sulamasında kullanma gibi alternatif enerji yatırımlarıyla ya da yıllık toptan elektrik satın alarak bu masrafları asgari düzeye çekmeye çalışıyor. Bazı sitelerde kullanışsız sosyal alanlar kapatılırken ortak alan iÅŸletme maliyetlerini düşürmek için tasarruflu cihazlar, aydınlatma ve araç gereçleri kullanılıyor.  İçerisinde bulunduÄŸumuz pandemi sürecinde ise sitelerde spor salonu, havuz, oyun alanları ve kafeler gibi insanların toplu olarak vakit geçirdiÄŸi birçok alanın geçici olarak hizmete kapatılmasıyla elektrik, doÄŸalgaz ve su giderlerinin azalması aidatlara yüzde 15-20 oranlarından indirim olarak yansıdı.

Diğer taraftan aidat konusu ile ilgili son yıllarda Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan başvuru sayılarında ciddi artış yaşanıyor. Yüksek aidata karşı tüketici olarak dikkat edilmesi gereken konuları bilmekte fayda var. Aidatların aşırı yüksek olmasını önlemenin ya da denetlemenin en kolay yolu, kat mülkiyeti kanunu gereği yılda bir kez ya da birden fazla bloklu projelerde 2 yılda bir kez yapılan kat malikleri genel kurul toplantısına katılmak hatta imkan var ise bu yönetimlerde görev almak gerekmektedir. Ancak buna rağmen birçok sitede kat maliklerinin yılda bir kez yapılan genel kurul toplantılarına katılmadıkları, katılma oranının çoğu kez yüzde 15-20 civarında kaldığı görülmektedir. Kat maliklerinin ilgisiz davranması nedeni ile genel kurul toplantılarına hep aynı kişiler katılmakta, kimsenin yönetici olmak ve sorumluluk almak istememesi sorunların çözülmesini zorlaşmaktadır. Özellikle günümüzde kentleşmenin ve toplu yapı sayılarının artmasıyla neredeyse kasaba büyüklüğüne ulaşan sitelerde sosyal donatı alanlarının faaliyetlerine devam etmesi güvenlik ve temizlik gibi birçok hizmetin de sekteye uğramaması için, sitenin neredeyse tek gelir kaynağı olan aidatların doğru bir şekilde belirlenmesi ve tahsil edilmesi çok önemlidir. Bu nedenle yılda bir yapılan site aidatlarının belirlendiği genel kurullara katılarak yönetime fikir beyan ederek ve diğer kat malikleri ile de konuşarak sorunların çözüme kavuşturmasında katkı sağlanmalıdır.