Sanayi üretimi güç topluyor!
Ekonominin temel göstergelerinden sanayi üretimi, ekonomideki gücü göstermesi açısından önemli bir data. Mayısta yeniden artıya geçen veri, neticede iyi sonuçların habercisi görünümünde.
2018 Nisan ayındaki yüzde 0,9’luk artıştan sonra Temmuz ayında yüzde 3,5, Ocak 2019’da yüzde 1, Şubat’ta yüzde 1,3 ve Mart’ta yüzde 2,1 ve Mayıs’ta yüzde 1,3’lük yükselişler son 14 aylık dilimde sanayi üretiminde pozitif tarafı gösteren oranlar... Negatifleri ay ay sıralamayacağım… Özetle; son 14 ayda pozitif toplam yüzde 10,1… Negatif toplam da yüzde 12’yi gösteriyor. Ancak aylıkta da, yıllıkta da iyileşme yönünde bir trend gördüğümüzü ifade edeyim.
Sanayi üretiminde son 14 aylık periyoda yıllık bazda ay ay baktığımda 2018 Nisanı’nda yüzde 6,2, Mayıs’ta yüzde 6,4, Haziran’da yüzde 3,6, Temmuz’da yüzde 5,6 ve Ağustos’ta yüzde 1,7 yükselişten sonra Rahip Brunson olayıyla patlak veren döviz krizinden itibaren Eylül’de yüzde 2,7, Ekim’de yüzde 5,7, Kasım’da yüzde 6,5, Aralık’ta yüzde 9,8, Ocak 2019’da yüzde 7,3, Şubat’ta yüzde 5,1, Mart’ta yüzde 2,2, Nisan’da yüzde 4 ve Mayıs’ta yüzde 1,3’lük gerilemeler aslında yıllık olarak toparlanan bir sanayinin işaretini veriyor.
Nasıl mı, anlatayım… Değerlendirmeye son 14 ayın başlangıcı saydığım 2018 Nisan ayından başlıyorum. Nisan’da aylık artış yüzde 0,9 pozitifti. Bir yıl sonra 2019 Nisan ayı sanayi üretimi de yüzde 0,1’lik artış ve yıllık yüzde 2,2’lik düşüş beklentisine karşılık aylık bazda yüzde 1 ve yıllık bazda da yüzde 4 geriledi. Son dönemde TL varlıklarına yönelik eğilim, şirket borçluluğunda özellikle uzun vadeli borçlardaki azalma sanayinin önceki aylara göre kuvvetlendiğini haber veriyor. Özellikle İstanbul Sanayi Odası (İSO) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması’nda da durum net olarak ortaya konulmuş. Şirketlerin kurdan çok bugün için en büyük sıkıntısı küresel ekonomideki daralma.
***
Gelelim bugüne… Dün mayıs ayı sanayi üretimi açıklandı. Aylık yüzde 2, yıllık yüzde 2,7 oranında gerileme beklentisine karşılık aylık beklentilerin üzerinde yüzde 1,3 artış, yıllık bazda yüzde 1,3 düşüş gerçekleşti. Arındırılmış veriler ise daha müspet bir tablo çizdi. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,1 oranındaki gerileme Haziran ayı için daha iyimser bir hava oluştuğunu gösterdi.
Sanayinin alt sektörleri aylık incelendiğinde de, 2019 yılı Mayıs ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 5,2, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2,9 arttı. Bunun manası sanayi, aylık bazda dalgalanmalara rağmen artış yönünde kuvvet toplamaya çalışıyor.
Hatta sanayinin alt sektörleri yıllık incelendiğinde Mayıs ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,5 ve imalat sanayi sektörü endeksi de yüzde 1,8 azaldı ancak burada da toparlanmaların olduğu dikkatlerden kaçmıyor. Sanayi üretimini mamul tarafını direkt ilgilendiren elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörünün aylıkta yüzde 2,9, yıllıkta ise yüzde 4,1 artışı sanayide iyi günlerin giderek yaklaştığının habercisi durumunda.
Zira, sanayi üretimi her şeyden önce beklentilerin üzerinde bir artış trendine girdi ve Nisan’daki yüzde 1’lik daralmanın olumsuz etkilerini Mayıs’ta yüzde 1,3 ile karşıladı. Söz konusu artışta yüzde 60’lık taşıt araçları üretim artışını elbette göz ardı edemeyiz.
***
Son 14 aylık tablo güçlü yükselişi işaret etmese de Rahip Brunson olayıyla yaşadığımız döviz krizi daralmasını giderek üzerimizden attığımız gerçeği ortada. 2019 ilk çeyreğindeki sanayi üretim artışının 2018 yılı ilk çeyreğine göre yüzde 1,75 oranında artış göstermesi de olayı doğruluyor. Söz konusu trendin yılın ikinci çeyreğinde de bir önceki çeyreğe göre yüzde 1’in üzerinde bir yükseliş kaydedeceğini mevcut hesaplar da teyit ediyor. Demek istediğim, sanayi üretiminde yıllık daralma devam edecek ama önceki aylara göre daha az daralacağız… Belki de gelecek aylarda stabil hale geleceğiz…
Bu kadar rakam karmaşasından çıkan özet; yüzde 1’lik Nisan ayı daralmasından sonra Mayıs’taki yüzde 1,3’lük pozitif yükseliş öncelikle yaşanan üretim kaybını geri aldığını göstermesi açısından önemli… Bu gidişle siyasi ve ekonomik herhangi bir olumsuz gelişme olmadığı takdirde sanayi üretimi oranlarında artış rallisi yeniden başlayacak.
Sanayi üretiminin daralma alanında seyreden ekonomik büyümeye ne kadar etki edeceği önümüzdeki verilerle daha netleşecek. Nisan-Mayıs-Haziran dönemini kapsayan ikinci çeyrekte sanayi üretimiyle birlikte büyümenin sıfır noktasına gelme ihtimali yüksek. Sanayi üretimi ile birlikte toplam büyümede pozitif manada yukarı trendin Temmuz-Ağustos-Eylül dönemini ihtiva eden üçüncü çeyrekte olabileceği ya da küresel jeopolitik riskleri de göz önüne alarak yılın son çeyreğine kalabileceği ihtimalini de belirtmek istiyorum.