Herkes şaşırıyor ama öyle. İşte başta sorulan soru da böyle. Ama artık Üniversitelerde de ders verip gidenlerden olmaya başladım. Nerede eski hocalar sohbeti bilimsel tartışmalar vs. Bu mobil dünya bizi birbirimizden kopardı. Durum böyle olunca da ofisler " Sanallaştı"

En değerli şirketlerin gururla yaşadıkları Plazalardaki boşluk oranı bu  günlerde son 10 yılın en yüksek seviyesinde. 2019 yılı İstanbul’da son on yılın en düşük ofis kira ortalamalarının görüldüğü dönem oldu. Düşen fiyatlara rağmen İstanbul'un iş konusunda kalburüstü yerlerinden Beşiktaş, Levent, Maslak hattını kapsayan Merkezi İş Alanındaki A sınıfı binalarda ofis boşluk oranı %32,7’ye ulaşarak son on yılın rekorunu kırdı. 

Propin Gayrimenkul Yatırım Danışmanlığı tarafından 12 yıldır düzenli olarak hazırlanan “İstanbul Ofis Pazarına Genel Bakış” raporunun 2019 dördüncü çeyrek sonuçları açıklandı. Raporda, İstanbul genelindeki ofis stoğundaki değişimler, boşluk oranları, kira ortalamaları, gerçekleşen işlemler ve hacimlerine dair pek çok detay yer alıyor. Ama benim en çok ilgimi çeken konulardan biri Ofis fiyatları son 10 yılın en düşük seviyesinde

2019 yılı genel değerlendirmesinin de yer aldığı rapora göre; Beşiktaş, Levent, Maslak hattını kapsayan ‘Merkezi İş Alanı’ndaki (MİA) A sınıfı ofislerin metrekare fiyatları 19,1 dolara gerileyerek düşüş eğilimini sürdürdü. Ofis kiralarının 2019’daki düşüşle birlikte son 5 yılda %40 azalması dikkat çekti. 

Artık Kurumsal satın almalar da olmuyor.

İstanbul’da geçtiğimiz yıl, toplamda 263 bin metrekarelik ofis alanında kiralama ve kurumsal satın alma işlemi gerçekleşti. Düşen fiyatlara rağmen 2019 yılında gerçekleşen işlem hacmi, önceki seneye göre yalnızca %2 oranında artış gösterdi. Gerçekleşen işlemlerin hacimsel olarak İstanbul'daki dağılımı; %47 Avrupa Yakası ve %53 Asya Yakası şeklinde oldu. 2019 yılında kurumsal ofis satın alma işlemlerinin hacmi ise önceki yıllarla kıyaslandığında belirgin şekilde düştü. 2018 yılında %11 olan kurumsal satın alma işlemlerinin toplam hacme oranı, 2019 yılında %3 olarak hesaplandı. Düşünsenize yüzde on birden yüzde üçe düşüyor.

Ama bu değişkenlik değişik trendleri ortaya çıkardı. Artık "elemanlar evden çalışsın" devri başladı. Hazır ofis trendi yükselerek devam ediyor. Bir de sanal ofis rahatlığı eklenince kullanıcı ihtiyaçları farklılık göstermeye başladı. Artık bazı yerlerde birbirini tanımayan ne iş yaptığını bilmeyen bir sürü insan aynı ofisi paylaşıyor, büyük toplantıları olunca ortak alandaki toplantı odasını rezerv edip orayı kullanabiliyorlar. Sekreter, şirket telefonu, çay kahve gazoz da şirketten. Bu alanda çok fazla uluslararası şirket de çalışmaya başladı. Yurt dışına gittiğinizde de kullanabileceğiniz ofis şirketlerine üye olmanız yeterli. 

Değişen kullanıcı ihtiyaçlarına alternatif çözümler getiren hazır, sanal ve paylaşımlı ofislere ilginin arttığını belirten Propin Kurucu Ortağı Aydan Bozkurt, “Gelişen teknoloji ve değişmeye başlayan kullanıcı ihtiyaçlarına alternatif bir çözüm olarak esnek kiralama (hazır/sanal/paylaşımlı ofis) imkânları sunan servis sağlayıcıların sayısı hızla artmaya başladı. Çoğunlukla zincir olarak çalışan ofis sağlayıcılarının geçmiş yıllara kıyasla dikkat çekici bir artışla İstanbul’un farklı ofis bölgelerinde kiralamalar yaptığını gördük. Mevcut pazar koşullarında, söz konusu ofis alanlarının esnek kiralama yapısı, geleneksel kiralamaya nazaran birçok firma tarafından tercih edildi” diyor sayın Bozkurt.

Durum böyle olunca da Ofis stoğu on yılda 3 kat arttı. Artık, Kiracılar daha uygun ticari koşullarla daha nitelikli ofis arayışında

2019 yılının beraberinde getirdiği avantajlı kiralama koşullarının, yeni bir ofise geçmeyi erteleyen kullanıcıların, pazara daha cesaretli bakmalarını sağladığını belirten Aydan Bozkurt, “Ofis kiralarındaki düşüş, hali hazırda kirada olanları harekete geçirdi. Daha düşük kira bedelleriyle A sınıfı nitelikli ofislere geçmek isteyenlerin gelecek dönemde kiralama ve kurumsal satın alma işlemi yapacağını öngörüyoruz” diyor. Galiba düşen liste fiyatları modern ofis talebini destekleyecek ve plazalar dolacak. 

Ekonomiye katkı sağlayacak şirketlerin var olması önemli. Normal daire olmuş Plaza olmuş fark etmez bence. Hayırlısı olsun.