Yılsonu yaklaşırken Türkiye ekonomisinde en büyük beklenti büyüme verisi. Sanayi üretimi ve imalattaki artış yönündeki gelişmeler Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da yılın pozitif kapatılacağı yönündeki görüşleri destekliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasındaki görüşmelerde siyasi gerginliklerinin azaldığının görülmesi, S-400’ler, Suriye meselesi, PKK/PYD-YPG’de Türkiye lehine gelişmeler ve iki ülke arasında ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılmasıyla ilgili ilerlemeler sağlanması da piyasaların dikkatinden kaçmıyor. Piyasalarda hafta ortasından itibaren oluşan satış dalgasının ise yurt dışı negatif seyirden etkilendiği gözleniyor.

Ancak sanayi üretimindeki yıllık yüzde 3,4 oranında yükselmesi, sermaye malında yüzde 6,9’luk artış ve imalat sanayinde de yüzde 3,3 büyüme büyümenin pozitif tarafa kaydığının göstergesi olarak yorumlanabilir.

Yurt içindeki olumlu havayı Moodys’den gelen haber de müspet etkiledi. Moody’s Küresel Makro Görünüm raporunda Türk ekonomisindeki toparlanmanın beklentilerden daha güçlü olduğunu, Türkiye için büyüme tahminlerini 2019 için yüzde 0,2 ve 2021 için de yüzde 3 yukarı yönlü revize ettiklerini duyurdu. Raporda özellikle 2020-22 arasında yüzde 5’lik bir büyümenin gerçekleşebileceği kaydedildi. Aynı raporda ABD’nin Türkiye’ye yönelik dönem dönem getirdiği yaptırım beklentilerinin ise bir risk teşkil ettiği belirtildi. Moody’s, Türkiye’nin dış finansman ihtiyacı ve dolarizasyon konusunda olumsuz bir seyir izlemesine karşılık enflasyondaki gerilemenin Merkez Bankası’nın faiz indirmede elini kuvvetlendirdiğini bildirdi.

Diğer taraftan ABD’li ekonomist Prof. Dr. Jeffrey Sachs’ın Avrupa ve Asya’yı ekonomik işbirliği içerisinde bir araya getiren Türkiye’nin küresel refah için hayati öneminin olduğunu söylemesi de piyasaların notları arasına girdi.

Haftaya yurt içinde ekonomiyi fazlaca ilgilendirecek bir gündem bulunmuyor. Piyasalar sadece tüketici güven endeksini takip edecek. Yurt dışında ise ABD Merkez Bankası’nın (FED) toplantı tutanakları, ABD ve Avrupa’da açıklanacak sanayi verileri veri gündeminin öne çıkan gelişmeleri olacak.

Bütçede açık büyüyor

Merkez Bankası’nın Kasım ayı beklenti anketinde 12 ay sonrası için tüketici fiyatları (TÜFE) beklentisinin yüzde 11,18’den yüzde 10,46’ya, yılsonu TÜFE’nin yüzde 12,18’e gerilemesi ve yine 24 aylık TÜFE’nin yüzde 9,76’dan yüzde 9,16’ya inmesi yurt dışında kredi derecelendirme kuruluşlarının yazdığı raporları doğruluyor. TCMB anketinde en çarpıcı sonuç ise yılsonu dolar kurunun 6,05 liradan 5,91 liraya gerilemesi. 12 ay sonraki döviz kuru beklentisi de yine 6,41 liradan 6,32 liraya düşüyor.

Türkiye ekonomisinde risk algısı oluşturan Merkezi Yönetim Bütçesi… İç talepte düşük seyreden ekonomi sebebiyle vergi gelirlerindeki daralma ve beraberinde bütçe harcamalarının vergi gelirleri üzerine çıkması yılın ilk 10 ayında 100,7 milyar liralık bir açığı ortaya çıkardı. Bütçe geçen yılın aynı döneminde 62 milyar lira açık vermişti. Vergi gelirlerinin yüzde 6,3 artmasına karşılık kamu harcamalarının yüzde 20,6’ya yükselmesi bütçedeki açığı 100 milyar liranın üzerine attı. Yine bütçe kalemlerinde öne çıkan faiz dışı denge geçen yıl 10 aylık dilimde 2,5 milyar lira fazla verirken bu yıl aynı dönemde 12,4 milyar lira açık yazdı. Faiz indirimlerinin vergi gelirlerine ne kadar yansıyacağı ise yılsonu rakamlarından belli olacak.

Özelin borcu 195 milyar dolar

Yılsonuna göre özel sektörün uzun vadeli borcunun 195,3 milyar dolara, ticari krediler dışındaki kısa vadeli kredi borcunun da 11,9 milyar dolara gerilemesi elbette sevindirici gelişmesine olmasına rağmen borçla ilgili tedirginlik sürüyor. Piyasaların takip ettiği diğer nokta ise Türkiye’de işsizlik oranlarının giderek artması. TÜİK Ağustos itibariyle işsizlik oranının yıllık bazda yüzde 14 olduğunu açıkladı. Bu yıllık bazda 2,9 puanlık artış anlamına geliyor. Ayrıca tarım dışı işsizlik oranı da 3,5 puan artışla yüzde 16,7’ye yükseldi. Bazı yorumcular borç ödemelerinin işsizlik rakamlarının yükselmesine sebep olabilecek gelişmeler içinde yer alabileceğini ifade ediyorlar.

Katılım bankacılığını yakından ilgilendiren gelişme ise 20-22 Kasım’daki MedaWeek toplantısı. İslami finans sektörünün gelişimi, İslami finansın batılı bankacılık sistemine alternatif yönleri, fırsatları ve geleceğe ilişkin beklentiler 13’üncü Akdeniz Ekonomi Liderleri Haftası (MedaWeek) kapsamında Barcelona’da ele alınacak.

Diğer yandan İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi’nce (İSEDAK) yürütülen proje kapsamında İslami finans alanında bir rapor hazırlayan Türkiye'nin, katılım sigortacılığı (tekafül) piyasasında yüzde 5'lik global paya ulaşarak konumunu güçlendireceği düşünülüyor. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finans Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusuf Dinç, “Küresel katılım sigortacılığı piyasa büyüklüğü 28 milyar dolar. Türkiye, yüzde 1,5'lik global paya sahip ancak bu değere çok kısa sürede, yok denecek seviyelerden geldi” demesi de katılım bankacılığının giderek daha aktif hale geldiğinin göstergesi olarak yorumlanabilir.

ABD/Çin görüşmelerinde son tango

ABD/Çin ticaret müzakerelerinde olumlu gelişmeler devam ediyor. ABD tarifeleri kaldırmak karşılığında Çin’den fikri ve sınai mülkiyet haklarıyla zorunlu teknoloji transferinde güçlü taahhütler bekliyor. Fakat hafta sonunda ticaret görüşmelerinde gelinen iyimser havayla birlikte yükselişle kapanan Avrupa borsaları özellikle Beyaz Saray Ekonomi Danışmanı Larry Kudlow'un, Çin'le ilk tur görüşmelerin neredeyse sonuna gelindiğini açıklamasından etkilendi. Yine piyasalar iki ülkenin müzakereleri olumlu tamamlamak istedikleri yolundaki bilgiler de piyasaları iyimserleştiriyor.

ABD 10 yıllık tahvil faizleri ise altı baz puan düşerek yüzde 1,82’ye, dolar endeksi de 98,17’ye geriledi. FED Başkanı Jerome Powell’ın ekonomi kongresinde yaptığı açıklamaların bilindik olduğundan piyasalarda fazla etkili olmadığı, ancak üretici fiyat endeksinin yüzde 0,4 oranında beklentilerin üzerinde gelmesi ve ardından 9 Kasım’da sona eren hafta içinde işsizlik maaşı başvurularının 14 bin kişi azalarak 225 bin kişi seviyesine gelmesi olumlu havayı destekliyor.

Avrupa Birliği bölgesinde Ekim ayı yıllık enflasyon yüzde 0,8’den yüzde 0,7’ye gerilerken piyasaların dikkatini çeken diğer gelişme de küresel borçların 250,9 trilyon dolara ulaşarak rekor seviyeye ulaşması oldu. Veriyi Uluslar arası Finans Enstitüsü (IIF) Küresel Borç monitörü raporunda yayımladı.

Altın alarak hedge yapıyorlar

Diğer yandan ABD/Çin ticaret müzakereleri sonuçları bekleyen altın piyasası ve gelişmekte olan ülke para birimleri arasındaki pozitif korelasyonda bozulmaya neden oldu. Yatırımcılar gelişen ülke para birimlerinden kaynaklı risklerini düşürürken hedge yapmak için altın almaya devam ediyor.

Çin ise ticaret savaşlarına son verilmesinin ardından yapılacak işlerle ilgili özellikle e-ticaret kanallarına hazırlık yapıyor. Çinli e-ticaret devi Alibaba'nın şirketlerinden ödeme platformu Alipay, 5 yılda Avrupa’da 10 milyon küçük ve orta ölçekli işletmeye (KOBİ) hizmet vermeyi hedefliyor. Alipay şu anda Avrupa’da 120’den fazla finansal kuruluşla çalışıyor ve büyüme fırsatlarını değerlendirmek için seyahat acentelerine odaklanarak üçüncü parti hizmet sağlayıcılarla da ortak olmayı planlıyor. Bu Avrupa’daki Asyalı turistlerin daha fazla harcama yapabileceği anlamına geliyor.

Alipay, Asya Pasifik bölgesindeki e-cüzdan ortaklarıyla birlikte 1,2 milyardan fazla kullanıcıya hizmet veriyor. Alipay kurdukları ortaklık ve ortaklarının işlerini kolaylaştırma metoduyla büyüme planlarını tazelerken yenilikçi çözümlerle Avrupalı işletmelere ve artan turistlere daha iyi hizmet kanalından yaklaşıyor.

ABD’den petrol üretiminde rekor

ABD, Çin ile ticaret savaşlarını bitirmede son noktaya gelirken petrol üretiminde rekorlara imza attı. ABD, hafta bazında 12,8 milyon varil petrol üretimi yaptı. Böylece ABD’nin petrol üretimi günlük ortalama 208 bin varil artmış oldu. Petrolde üretim rekoru kıran ABD, petrol sondaj kule sayısını ise 9 adet azalttı. Ülkede petrol üreten petrol kuyusu sayısı 703’e geriledi. ABD’nin en fazla sondaj kule sayısı 407 adet ile petrol havzası Permian’da bulunuyor.

Petrol ile ilgili farklı gelişmeler yaşanırken bir açıklama da Uluslararası Enerji Ajansı’ndan geldi. IEA petrol talebindeki büyüme hızının 2025 yılından sonra yavaşlayacağını öngördü. IEA’nın Yıllık Dünya Enerji Görünümü raporunda 2040 yılına kadar günlük 106 milyon varile çıkacağı belirtildi.

Petrol devi Suudlu şirket Saudi Aramco’ya yönelik yatırımcı ilgisi devam ediyor. Suudi Arabistan Borsası’nda ilk halka arzı gerçekleştirilecek Saudi Aramco’nun düşük maliyetle petrol çıkarmasının kârlılığını artırması şirketi yüksek derecede rekabetçi konumunda tutuyor.

Haftanın kazananı borsa ve altın

Söz konusu gelişmeler sonunda; Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetleri haftalık bazda yüzde 2,16, altının gram fiyatı yüzde 0,37, euro/TL yüzde 0,05 değer kazanırken, dolar/TL yüzde 0,16 geriledi.

BIST 100 endeksi en yüksek 105.517,90 en düşük 102.368,90 puanı gördükten sonra haftayı önceki hafta kapanışına göre yüzde 2,16 artışla 105.379,71 puandan tamamladı.

Bu hafta dolar değer kaybederek 5,7460 liraya inerken, euro da 6,3480 liraya yükseldi. Yatırım fonları yüzde 0,29, bireysel emeklilik fonları da yüzde 0,34 değer kazandı.

Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta 271,40 lira, Cumhuriyet altınının satış fiyatı da 1.808,00 lira oldu. Geçen hafta 440,00 lira olan çeyrek altının satış fiyatı bu hafta 441,00 liraya yükseldi.

Bu hafta 1000 liralık yatırım; borsada 1021,6 lira, dolarda 998,4 lira, euroda 1000,5 lira, altında 1003,7 lira oldu.

BIST 100…

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump’ın ABD’deki görüşmesi sonrasında Türkiye lehine birçok meselenin çözülmesi piyasaları hareketlendirse de yurt dışı piyasalardaki satış dalgası Borsa İstanbul’a da yansıdı. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ve ABD’li piyasalardan Türkiye’ye yönelik olumlu gelen açıklamalar, sanayi üretimindeki artış ve Merkez Bankası’nın aylık beklenti anketi alım dalgasını tetikledi. Ancak bütçe dengesindeki açık ve işsizlik rakamları ise moralleri bozdu. Dördüncü işlem gününü 103.780 puandan kapatan borsa, haftanın son günü olumsuzluklardan kurtularak 104.000 üzerinde hareketlendi. Gün için en düşük 104.409 ve en yüksek 105.518 puanı gören borsa kapanışını 105.380 puandan yaptı. Teknik olarak 100.000 desteği üzerinde kuvvetli bir şekilde duran BIST 100 endeksinin pivot bölgesi 103.000. Yukarı yönelmede endeks 106.000 bandında takip edilebilir. Aşağı sarkmalarda ise en kuvvetli destek 104.000. Burada kalıcılık sağlanamazsa endeks yeniden 101.000 bandına inebilir.

DOLAR/TL…

ABD/Çin ticaret görüşmelerinin sona yaklaşıldığına dair haberler euro/dolar paritesinde geri çekilmeyi beraberinde getiriyor. Bunda Amerika vadelilerinin pozitif etkisinin olduğu gözleniyor. Paritenin 1,10 seviyesinde yön belirlemesi ABD ve Euro Bölgesi’nden gelecek verilere bağlı. Paritenin etkiliği olduğu dolar/TL kuru ise Erdoğan/Trump görüşmesinden ortaya çıkan müspet gelişmelere paralel olarak pivot bölge 5,75 seviyesinde yataya geçti. Kurun 5,75 seviyesinde kalıcı olması durumunda 5,80’e kadar çıkma ihtimali var. Ancak kur 5,75’in altına sarkarsa 5,70’ler ve altı yeniden gündeme gelebilir.

EURO/TL…

Euronun Türk Lirası karşısında yükselişinde Euro Bölgesi’nin 3’üncü çeyrekte bir önceki aylık döneme göre yüzde 0,2, yılın aynı dönemine göre yüzde 1,2 büyümesi etkili oldu. Avrupa Birliği bölgesinde Ekim ayı yıllık enflasyon yüzde 0,8’den yüzde 0,7’ye gerilemesi de euroyu TL karşısında kuvvetli tuttu.  Erdoğan/Trump görüşmesi ise kur üzerinde etki olarak sınırlı kaldı. Teknik olarak bakıldığında pivot bölge 6,33’ler. Haftayı 6,35’ten kapatan euro/TL kuru 6,38’i kuvvetli geçmesi durumunda 6,40’lar yeniden gündeme gelebilir. Aşağı sarkmalarda ise 6,26 en güçlü destek görünümünde.

ONS ALTIN…

 Altın piyasası ABD ile Çin arasında devam eden ticaret görüşmelerine odaklandı. Olumlu seyreden müzakerenin anlaşma olmadığı takdirde tarifelerin ciddi şekilde artabileceği bilgisi piyasalarda temkinli hareketi devam ettiriyor. Diğer taraftan FED Başkanı Jerome Powell’ın Kongre’de yaptığı konuşmada faizde sabit kalma yönünde bir trendin oluştuğunu, ancak büyümede bozulma durumunda yeniden faiz indirimlerine başlanacağını söylemesi altın fiyatlarını 1475 dolara kadar taşıdı. Altının yükselmesinde ABD 10 yıllıkları oranlarında sınırlı düşüş ve artan ticaret görüşmelerindeki belirsizlik destek verdi. Fakat haftanın son günü ticaret görüşmelerinden gelen olumlu haberler altını yeniden 1470 doların altına çekti. Teknik olarak bakıldığında pivot bölge 1470. Altının yukarı yönlü olmasını gerektirecek herhangi yakın bir gelişme bulunmuyor. Haftayı 1468 dolarda kapatan altının 1450 dolarlara kadar düşme ihtimali var. Şayet 1470 doların üzerinde kuvvetli bir direnç oluşursa altın fiyatları 1480’lerin üzerine çıkabilir.

PETROL…

Uluslararası alanda petrol üretiminde ve stoklardaki artış, fiyatları sınırlasa da, ABD/Çin arasında yürütülen ticaret müzakerelerinde herhangi bir neticenin alınamaması petrol fiyatlarını yukarı yönlü bir trend oluşturmasını sağlıyor. Dolayısıyla altın fiyatlarını da yakından takip eden petrol yatırımcısı, Saudi Aramco’nun üretim ve borsa hareketlerini takip ederken ABD’deki sondaj kule sayısının daha istikrarlı şekilde çalıştırılmasını bekliyor. Teknik olarak bakıldığında haftayı yüzde 1,6 artışla 63,30 dolardan kapatan Brent petrolün varilinde pivot bölge 62 dolar. Yukarı gidişte 64 dolar güçlü direnç görüntüsü veriyor. ABD Teksas tipi petrolde ise 57 dolar belirleyici özelliğini devam ettiriyor. Yukarıda 57,50 dolar aşağıda ise 56,50 ABD tipi petrolün kuvvetli direnç ve destek noktaları.