Artık tüm hesaplamalar daha doğrusu ekonomik datalar normal şartlara göre değil, virüs salgınının etkisine göre yapılıyor. Yani ekonomileri artık “pandemi” belirliyor.

YEP’ten anlaşılacağı üzere haydi bu yılı yüzde 4,9 veya yüzde 5’lerin üzerinde geçtik, 2021’de yine yüzde 5’lere yakın bir bütçe açığı ile hayatımıza devam edeceğiz.

Açıkçası, söz konusu konjonktür yeni borçlanmaları getirecek ve enflasyonu artıracak olsa da birkaç yıl daha bütçe açıklarına sabretmek zorunda kalacağız.

Çünkü artık patron pandemi!

Peki sadece Türkiye mi bu durumda… Tabii ki hayır! Gelişmişinden gelişenine kadar birçok ülke bütçe açıklarıyla boğuşuyor.

***

Hani  bir şey olunca hep ABD’den örnek verirler ya!… Ben de öyle yapacağım…

Süper diye nitelenen ABD’nin bütçesinden bahsetmeye çalışacağım.

Daha geçen Haziran ayında aylık 864 milyar dolar bütçe açığı veren ABD, tarihinin en büyük açığına imza atmış, ülkede mali yılın bitimi olan 9’uncu aydaki netice açığın 2,7 trilyon dolara ulaşacağı hesaplanmıştı.

Temmuz ayını da gördük... Parasının her yerde geçtiği, Afrika’da kabilelerin dahi dolar aradığı koca ABD, dünyanın en büyük ihracatçıları arasındaki dev ekonomi, Temmuz’da aylık 63 milyar dolarlık bütçe açığı verirken mali yılsonu için açık da 2,8 trilyon dolara yükseldi.

Ekonomik gücüyle dünyayı ezmeye çalışan ABD’de bütçe açığı durdu mu? Nerede, bilakis daha da arttı. Temmuz’dan sonra Ağustos ayını merak edenler ağızlarını açıp verileri şaşkınlıkla izlediler.

Nitekim ABD, Ağustos ayında da 200 milyar dolar açık verip yıllık bazda yani Eylül’de tamamlanacak mali yılın sonunda 3,3 trilyon dolarlık bir bütçe açığına yelken açtı.

***

Şimdi Eylül rakamlarıyla birlikte herhalde ABD’nin bu mali yıldaki bütçe açığı 4 trilyon dolardan aşağı olmaz.

Dedim ya… Bütçe açığı demek; borcun ve enflasyonun artması demek… ABD bütçe açığı ile kalmayacak mali yıl sonunda GSYH’sinin yüzde 98’i oranında bir borcu da hanesine yazdıracak.

Öyle ya, ABD sadece bu yıla mahsus mu, böyle borçlanacak? Öngörüler, öncü göstergeler hiç de öyle değil… 2021 yılında ABD’nin borcu GSYH’sini geçecek ve İkinci Dünya Savaşı’ndaki feci duruma düşecek. Bakalım finansörler babasının, yeni bir Bretton Woods’u doğurabilecek gücü olacak mı?

Sadece ben söylemiyorum… Bunları ABD Merkez Bankası’nın (FED) Bej Kitabı da haber veriyor.

Artı parantez… Avrupa Birliği ekonomisi de ABD’den farklı değil…

***

Genel bakış sıkıntılı… PMI’in en önemli göstergelerinden imalat sektörü çıktısının Avrupa’nın en büyük ekonomisi Almanya’da 62,2 ile son 32 ayın en yükseğine ancak çıkabildi. Fransa ekonomisi ise son 4 aydır resmen dökülüyor. Pandemi vakaları özellikle Avrupa’da giderek artıyor. Bu doğrultuda elbette ekonomiler de ivme kaybediyor.

Söz konusu veriler bile Türkiye ekonomisine yol göstermesi açısından önemli datalar. Yarı mamul ve hammadde üretimi konusunda zannediyorum bize çok fazla iş düşecek.

Dolayısıyla yüksek bütçe açığı vererek bu kadar teşvik paketi açan ABD, Avrupa ve diğer ülkelerde sanayi üretimleri, PMI’lar istenilen ekonomik toparlanmayı gerçekleşemiyorsa Türkiye’miz oldukça müspet yolda diyebiliriz…

***

Ağustos ayında yıllık arındırılmış yüzde 10,4, arındırılmamış yüzde 16’lık bir sanayi üretimini yakalayan Türkiye hükümetinin bütçesini ne kadar rantabıl, Türkçe ifadeyle verimli, katma değerli kullandığı gözleniyor.  

Bunun en güzel örneği bu yılki Ağustos ayı bütçe verileri…

Ağustos’ta merkezi yönetim bütçe giderleri 80,3 milyar lira, bütçe gelirleri 108,6 milyar lira olmuş ve bütçe 28,2 milyar lira fazla vermişti. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 68,4 milyar lira ve faiz dışı fazla ise 40,1 milyar lira olarak gerçekleşmişti.

Dolayısıyla kümülatif verilerle Ocak – Eylül döneminde 140,6 milyar lira, aylık bazda 29,7 milyar lira açık veren bütçenin; geçen Ağustos’ta görünen normalleşmedeki büyümeye karşılık iç talebin vergi gelirlerini artırması gibi bir fonksiyonla yılsonunu da hedeflenen rakamlarla kapatacağını umuyoruz.