Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, beklenmeyen bir hamleyle Merkez Bankası (TCMB)  Başkanı Murat Uysal’ı görevden aldı.  Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Uysal’ın yerine Maliye eski bakanı ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal’ı atadı. Naci Ağbal’ın yerine ise İbrahim Şenel getirildi.

Cumhurbaşkanlığı’nın 2020/495 sayılı 6 Kasım 2020 tarihli kararında; “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı (Guvernörü) Murat Uysal, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 35’inci maddesi ile 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 2’inci maddesi gereğince görevden alınmış ve bu suretle boşalan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanlığı’na (Guvernörlüğüne), 1211 sayılı Kanun’un 25’inci maddesi ile 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 2, 3 ve 7’nci maddeleri gereğince Naci Ağbal atanmıştır” denildi.

2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin ardından yayımlanan bir kararname ile Merkez Bankası başkanlarının Cumhurbaşkanı tarafından dört yıllık süre için atanması düzenlemesi getirildi. Bu sistemden daha önce Merkez Bankası başkanı ataması Bakanlar Kurulu tarafından beş yıllık süreler için yapılıyordu.

10 Temmuz 2018'de de “Üst kademe kamu yöneticileri ile kamu kurum ve kuruluşlarında atama usullerine dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” Resmi Gazete’de yayımlanmıştı.

Kararnameye üç adet liste de eklenmiş, bu listelerde kararnamenin etkilediği kamu kuruluşlarının isimleri yer almıştı. Merkez Bankası da hem 1 numaralı, hem 3 numaralı listede yer alıyor. Kararnamenin “görev süreleri” başlığı altındaki 4’üncü maddesi, 1 numaralı listede yer alan kamu kuruluşlarındaki üst düzey görevlilerin, görev süresi dolmadan Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınmasının önünü açılmıştı.

İki dönem bakanlık yaptı

1968 doğumlu Ağbal, Ahmet Davutoğlu’nun kurduğu 64’üncü ve Binali Yıldırım’ın oluşturduğu 65’inci hükümetler döneminde, yani Kasım 2015 ile Temmuz 2018 tarihleri arasında Maliye Bakanlığı görevini ifa etti.

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nden mezun olan Ağbal, İngiltere Exeter Üniversitesi İş İdaresi Genel İşletme Yönetimi (MBA) Programı’nda yüksek lisans eğitimini tamamladı.

Ağbal, Adalet ve Kalkınma Partisi, iktidarı döneminde Maliye Bakanlığı’nda önce bakan danışmanlığı, ardından Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü ve son olarak da müsteşarlık görevini yürüttü. 2015’e kadar bu görevlerinin yanı sıra Tüpraş, Petkim ve THY’nin yönetim kurullarında ve Yüksek Öğretim Kurulu’nda (YÖK) üyelik yaptı.

Ağbal 2015’te milletvekili olmak için görevinden istifa etmiş; Eylül 2015’te, bakan olmadan kısa bir süre önce Adalet ve Kalkınma Partisi'nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı oldu.

24 Haziran 2018’deki seçimde aday olmayan Ağbal, Strateji ve Bütçe Başkanlığı görevine iki yılı aşkın süredir devam ediyordu. 2018’de Ağbal’ın yerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak, Maliye ve Hazine Bakanı olarak atanmıştı.

Vergi ve bütçe uzmanı olarak bilinen yeni Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal, yükselen enflasyon beklentilerine ve Türk Lirası’ndaki değer kaybını önleme noktasında fiyat ve finansal istikrarı sağlamada yürüteceği politikalar ve hamleler merak ediliyor. Naci Ağbal başkanlığındaki TCMB’nin para politikasını maliye politikalarına daha yakın bir çerçevede tutması ve eş güdüme daha fazla ağırlık vermesi bekleniyor.

“Koronavirüs fırsat olacak”

Koronavirüsün dünya çapında yayılmaya başladığı Şubat ayında, Çin'den sağlanamayan üretimin Türkiye'den sağlanabilmesi için çalışacaklarını, salgının Türkiye'deki ekonomik büyüme için fırsat olabileceğini söylemişti.

Ocak 2020'deki Elazıp depreminden sonra açıklama yapan Ağbal, AK Parti iktidarı döneminde yapılan yasal değişikliklerle yeni binaların depreme dayanıklılığı konusunda standartlar oluşturulduğunu, deprem riskine karşı kurumsal bir yapı geliştirildiğini söylemiş ve deprem vergileriyle ilgili, “Buradan toplanan gelirlerden çok daha fazla kaynak, gerek depremle ilişkili kamu binalarının imar ve inşasına gerekse teknoloji ve insan kaynağı altyapısına harcandı. Kamu harcamalarıyla ilgili hesabını veremeyeceğimiz bir kuruş söz konusu değil” demişti.

En çok faiz indiren başkan

6 Temmuz 2019’da TCMB Başkanlığı’na getirilen Murat Uysal 4 yıllık görev süresi dolmadan Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle görevden alındı. Uysal, Çetinkaya’dan sonra görevinden alınan ikinci TCMB Başkanı oldu.

16 aylık görev süresinde yüzde 24 seviyesindeki politika faizini yüzde 8,25’e indirmesiyle dikkat çeken Uysal, göreve başladıktan sonra yapılan 1200 baz puanlık indirimiyle 2019’un dünyada en çok faiz indiren Merkez Bankası Başkanı olmuştu.

Göreve geldikten sonra Temmuz’da ilk PPK toplantısında 425 baz puan faiz indirimi yaparak politika faizini yüzde 24’ten yüzde 19,75’e çeken Murat Uysal birden piyasaların dikkatini çekmişti. 1 ay sonraki toplantıda 325 baz puanlık bir faiz indirim kararı daha geldi. Ekim toplantısında Kurul indirime devam ederek 250 baz puanla politika faizini yüzde 14'e çekti. Ardından aralık ayında 200 baz puanlık faiz indirimi daha geldi.

İndirim serisi 2020 yılında devam etti. PPK politika faizini Ocak’ta yüzde 12’den 11.25’e, Şubat’ta ise 11,25’ten 10,75’e çekti. Mart ve Nisan aylarında ise 100’er baz puanlık iki indirim daha yapıldı.

Uysal bu yılın ilk 5 ayında faizi 375 baz puan indirmiş, ancak enflasyon ve kurdaki dalgalanmalar sebebiyle Eylül Para Politikaları Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini 200 baz puan artırarak yüzde 10,25’e yükseltmiş, Ekim’de ise faizi sabit bırakmıştı.

Uysal’ın görevden alındığı dün itibariyle Ekim ayı enflasyonu TÜFE’de yüzde 11,89, Yİ-ÜFE’de yüzde 18,20 olmuştu. Dolar/TL kuru ise 8,50 lira seviyesinde bulunuyor.

Ekonomide yeni atamalar

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal’ın Murat Uysal’ın yerine Merkez Bankası başkanlığına getirilmesinin yanında ekonomi yönetiminde de yeni atamalar gerçekleşti. Naci Ağbal’ın yardımcısı İbrahim Şenel, Strateji ve Bütçe Başkanlığı’na tayin edildi. Şenel, Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikaları Kurulu Üyeliğine atanan Nihat Zeybekci’nin Ekonomi Bakanlığı döneminde bakanlık müsteşarıydı.

Ayrıca Cumhurbaşkanı kararnamesiyle Ekonomi eski bakanı Nihat Zeybekçi de, 11 kişilik Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikaları Kurulu üyeliğine atandı.  Nihat Zeybekçinin atandığı Ekonomi Politikaları Kurulu’nda; Yiğit Bulut, Dr. Cemil Ragıp Ertem, Gülsüm Azeri, Hakan Yurdakul, Doç. Dr. Hatice Karahan, Korkmaz Karaca, Mehmet Ali Akben, Meltem Taylan Aydın, Prof. Dr. Servet Bayındır, Doç. Dr. Zeynep Müjde Sakar bulunuyor.

Bu arada Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı’na atanan Naci Ağbal, Strateji ve Bütçe Başkanlığı görevini yardımcısı İbrahim Şenel'e devretti.

Görev değişiklikleri kapsamında ilk devir teslim töreni Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nda gerçekleştirildi. Ağbal törende yaptığı konuşmada, Şenel’e başarılar diledi. İbrahim Şenel de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın güvenine layık olacaklarını dile getirdi.

Piyasalar Naci Ağbal politikalarını bekliyor

Sürpriz bir kararla görevinden alınan TCMB Başkanı Murat Uysal’ın yerine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal’ın getirilmesi piyasalarda yeni bir yol haritasının başlayacağını gösteriyor. TCMB’deki görev değişikliğinin fiyatlanabileceği ve ilerleyen günlerde Türk Lirası’nın istikrarı konusunda farklı bir politikanın ortaya çıkabileceği üzerinde duruluyor.

Kur ve enflasyonda son dönemdeki artışın TCMB’de bir görev değişikliğine dair beklentilerin oluştuğu, ancak asıl sürprizin Merkez Bankası dışından bir ismin TCMB’nin başına getirilmesinin olduğu belirtiliyor. TCMB’nin yeni başkanı Naci Ağbal’ın izleyeceği enflasyon hedeflemesi, kur ve faiz politikasının piyasalardaki dalgalanmayı azaltabilmesi konusunda nasıl bir yol izleyeceği de dikkatle takip ediliyor.

Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Avrupa Birliği’ne ihracatın artması konusunda her türlü imkanı seferber ettiği bir ortamda bu yıl ihracatçıya 2 milyar liraya yakın destek sağlandı. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan da, vergiler konusunda da ihracatçıya desteklerinin süreceğini söylüyor.  Diğer taraftan sanayi sektörünün 13,3 milyar dolarla Ekim ayında aylık ihracat rekoru kırması da ihracatçıyı cesaretlendiriyor. Sanayi sektörü geçen yıl 138,2 milyar dolar ihracatla cumhuriyet rekoru kırmıştı.

 Ekonomi resesyona gidiyor

Yurt dışında ise ABD’de 3 Kasım’da yapılan başkanlık seçimleri sonuçları beklenirken ABD’deki işsizlik oranlarının yüzde 6,9’lara gerilemesi ve ABD Merkez Bankası’nın (FED) faizleri 0,00 – 0,25 aralığında sabit tutmasına karşılık Avrupa Komisyonu’nun Avrupa’nın 2022 yılından itibaren toparlanmasının zor olacağına yönelik raporu, İngiltere Merkez Bankası’nın faizleri değiştirmeyerek salgına karşı 150 milyar sterlinlik bir ekonomik paket daha açması, ABD petrol stoklarının azalmasına karşılık salgın sebebiyle talep daralmasından petrol fiyatlarının 40 doların altına inmesi küresel ekonomide resesyona doğru giden bir fotoğraf veriyor.

Özellikle ABD seçimlerinde Demokrat lider Joe Biden’ın önde gitmesi, seçim sonuçlarına dair belirsizlik riskli varlıklara talebi artırıyor. Dolar endeksinin 94’lerden yeniden 92’lere, korku endeksi VIX’in 34’lerden 24’lere gerilemesine karşılık ons altın fiyatlarının 1890 dolardan yeniden 1960 doların üzerine çıkması ABD seçimlerinin dünyaya yansıması olarak ifade ediliyor. Türkiye’de de altın fiyatları hafta içinde yüksek bir performans göstermişti.

Gelecek hafta yurt içinde işsizlik oranları, cari denge, sanayi üretimi ve TCMB beklenti anketi takip edilecek. ABD’de de enflasyon Michigan tüketici güven endeksi, Avrupa’da sanayi üretimi ve GSYH, Çin’de enflasyon takip edilecek.

Bu hafta yatırım araçları incelendiğinde borsanın en fazla kazandıran yatırım aracı olduğu gözleniyor. Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetleri ortalama yüzde 7,15, altın yüzde 6,21, dolar/TL yüzde 2,23, euro/TL yüzde 3,91 prim yaptı. Türk piyasalarında 1000 TL’lik yatırım borsada 1071,5 lira, altın 1062,1 lira, dolar 1022,3 lira ve euro 1039,1 lira oldu. Gelecek hafta ise yatırım araçlarında daha hafif dalgalı bir seyrin olacağı öngörüleri yapılıyor.

BIST 100… Haftalık bazda yüzde 7,15 oranında prim yapan Borsa İstanbul (BIST) 100 endeksi en düşük 1117, en yüksek 1192 puanları gördükten sonra haftayı 1191 puandan tamamladı. Endeks önümüzdeki hafta 1190 – 1200 arasında bir seyir izleyebilir.

DOLAR/TL… Haftayı yüzde 2,23 değer kazanarak 8,5660 liradan kapatan kurda kâr satışları ve para politikasında yaşanabilecek değişiklikler sebebiyle 8,50’ler seviyesine geriledi. Kurun destek noktası 8,30 lira. Dirençler ise 8,64 ve 8,80 şeklinde oluşuyor.

EURO/TL… Yüzde 3,91 primle haftayı 10,1750 liradan kapatan kurda, euro/dolar paritesinin yeniden 1,19’lara dayanması Avrupa parasını güçlendiriyor. Paritenin 1,1975’lere çıkması ihtimali var. Bu da yurt içinde euroyu destekliyor. 9,9000 lirayı destek yapan kurun 10,2000’lerde sıkı direnci bulunuyor.

ALTIN… ABD seçimlerini gündemine alan altın fiyatları, Biden’in kazanmasını bekliyor. 3 Kasım’dan itibaren Trump önünde giden Biden altın fiyatlarını 1890’lardan 1966 dolara kadar taşıdı. Yurt içinde de altının gramı yüzde 6,21 artışla 538,70 liraya, Cumhuriyet altını yüzde 6,19 artışla 3570 liraya, çeyrek altın 872 liraya çıktı. Ons altının 1964 doları aşması durumunda 1990’lı rakamlar gündeme gelebilir. Ons altının destek noktası ise 1930 dolar. Yurt içinde altın 534 lira üzerinde kaldığı sürece altında gram fiyatlar 550 liraya kadar gidebilir. Destekler ise 519 ve 524 lira olarak görülüyor.

 PETROL… Koronavirüs salgınının giderek yaygınlaşması küresel ekonomiye yönelik endişelerin artması, stokların azalmasına karşılık petrol fiyatları artmıyor, aksine düşüyor. Brent petrol haftanın son günü yüzde 3,62 düşüşle 39 dolar seviyesine indi. Petrol fiyatlarının düşmesine ABD’deki seçimlere yönelik belirsizlik de etkili oluyor.