Korona ve uluslararası ilişkiler
Devletler yaptıkları savaşlarda insancılaştıkça, gereksiz ve her iki tarafa da acı veren savaş ürünlerini ortadan kaldırma yolunu seçmişlerdi. Bunların başında zehirli gazların kullanımı ve biyolojik silahlar geliyordu. Zehirli ve yakıcı gazlar I. Dünya Savaşında kullanıldı. Ama sonradan yapılan antlaşmalarla pek kullanıldığı görülmedi. Biyolojik savaş ise modern dünyada ilk defa 1925'de yasaklandı. Üretilmesi, saklanması, hepsi bu yasağın içindeydi.1975 yılında 175 ülke biyolojik silah üretimini yasakladı. Pasifikteki birkaç ada devleti ve İsrail hariç olmak üzere.
Sonraları devletlerin çeşitli laboratuvarlarda değişim mikrobiyolojik araştırmalar yaptığını gördük. Zaman içinde Amerika’da ve Çin’de 2002-2003 ve Beijing bölgesinde 2004(Sars) yılında olduğu gibi epidemik olarak bölgesel kısa süreli virüs yayılmaları görüldü. Sars, Mers gibi virüsler genel olarak göğüs hastalıklarına neden oluyorlardı. Sonbahar ve kışları grip ve zatürre gibi hafif salgınlar ve sonucunda ölümler oluyordu.1930-50 yıllarının, genel olarak aşıkların hastalığı olarak Türk filmlerinde gözüken veremin önü alınmıştı. Ancak son beş ayda virüsler konusunda bilgilerimiz artmaya başladı. Meğer 2014, 2015, 2016 yıllarında yarasa virüsleri üzerinde yapılan araştırmalar yazılıp tıp literatürüne kazandırılmış. Gene çıkan bilimsel makalelerde okuduğumuz gibi virüsler zaman içinde laboratuvarların gerekli güvenlik önlemleri almaları nedeniyle hafi yayılmalar göstermiş ve bu yayılmalar laboratuvar çalışanlarından, orada çalışan genç doktora araştırıcılarından veya tıbbi atıkların gerekli tedbir alınmadan atılması veya tamamen yok edilmemesinden olmuş.
Son dönemde ortaya çıkan Covid-19 adlı virüsün yayılmasına gelince çeşitli görüşler var. Bazı görüşlerde muhtemel olma durumu daha güçlü diğer görüşlerde ise dünya da artan nüfusun ve bu nüfusun getirdiği kirliliğin ve gene insanların fosil yakıtları yoğun kullanmasıyla meydana gelen iklim değişikliğinin mikrobiyatada değişiklikler meydana getirerek salgın hastalıklar yaratıldığı ileri sürülüyor. Her iki hususta a önemli olan virütük yayılmanın nerden başladığı konusu. Virüs yayılması nedeni ne olursa olsun bir yerden patlayarak yayılması lazım.
Birinci varsayıma göre laboratuvarlarda yapılan deneylere virüs olaylarında dışarı kaçış görüldüğü için Amerika’da bu tür araştırmalar, özellikle yarasa mikrobu üzerine yayılanlar yasaklanmış ve Obama yönetimi epidemi hastanelerini kurdurmuş. Başkan Obama’nın birde fakir halkında Amerika’da çok pahalı olan hasta ve hastane sistemini değiştiren Obama Care adlı yeni bir yapılanmaya başvurduğu görülüyor. Amerika’da, Obama döneminde de görevde olan Amerikan sağlık sisteminin başında bulunan Anthony Fauci yarasa virüsü araştırmalarını Wuhan’daki laboratuvarlara taşımış. Fransa’da bu araştırmanın içinde. Wuhan’da mikrobiyata işine bakan iki laboratuvar yani araştırma merkezi bulunuyor. Bunlardan biri, Wuhan Hastalık Denetim ve Önleme Merkezi, diğeri ise Wuhan Viroloji Enstitüsü. Bu ikincisi virüs araştırmaları için dördüncü derecede güvenlikli bir merkez.
Çin’i devamlı olarak suçlayan Amerikan yönetimi bu merkeze araştırmalar için 7.3 milyon dolar bağışlamış. Viroloji Enstitüsünde bugün yayılan RaTG13adı verilen virüse benzer bir virüsü incelediği biliniyor. Bu virüs izole edilmiş ve genetik yapısı 23 Ocak 2020’de yayınlanmış. Bu Enstitüde yapılan çalışmalarda virüsün hayvanlara geçip geçmeye üzerine olmuş. Virüsün bu laboratuvarlardan kazaen laboratuvardan yayıldığı konusunda ileri sürülen en önemli husus, virüsün yapısının güçlendirecek deneyim yapılması. Buna ‘virüsün fonksiyon’ kazanması çalışmaları deniyor. Bu çalışmalarda hayvandan insana, insandan insana virüsün güçlendikten sonra geçip geçmeyeceği denetleniyor. Labrotuvardan kazaen yayılabileceği konusunda bazlı Çinli bilim adamlarının yazı ve görüşleri ya yayından geri çekilmiş veya yayından kaldırılmış. Ancak bu yazıların çoğu web arşivlerinde bulunuyor.
2018’de para verdikleri bu laboratuvarları ziyaret eden Amerikan elçiliği uzmanları Wuhan enstitüsündeki güvenlik yapılanmasının bu tür virüsü güçlendirme çalışmaları için yeterli olmadığını bildirdiler. 2019’da güvenlik denetimi yapan Çin hükümeti yetkili grubu da Laboratuvarda yeterli güvenlik olmadığını bildirmiş. Amerikan Üniversiteleriyle çalışan Enstitülerin genetik mühendisliğini öğrenerek yarasa virüsünün genetik yapısını değiştirdikleri de ileri sürülüyor. Çin hükümeti 1500 korona virüs grubu bulunduğunu iftiharla bildirmiş. Çin virüsün yayılması konusunda Amerika ve Rusya’yı itham etmiş bulunuyor. Çin’de 2019 sonlarında yapılan ordular arası pentatlar yarışmalarında virüsü Amerikalılar getirdi diyor. Turmp ve ekibi de Çin’i suçluyor. Çin, Dünya Sağlık Örgütü’nün
forensik bir araştırma yapmasına izin vermiyor. Bu tür araştırma tüm laboratuvar bilgilerini, yayılma alınlarını, kullanılan yöntemleri ve önceden yapılan araştırmaları kapsıyor. Çin buna izin vermeyerek virüsün yayılması bittikten sonra bu tür araştırmaların yapılmasına izin veririm diyor. Bu urumda önemli miktarda bilginin kaybolması muhtemel. Avrupa Birliği de 100 ülkenin imzaladığı bir tasarı ileri sürerek Dünya Sağlık Örgütü’nün diğer Birleşmiş Milletler ajansları ile birlikte çalışarak virüsün hayvanlarda yayılmasının incelenmesini istiyor. Çin konunun siyasallaştırılmasını istemiyor. Bilim adamlarının konuyu araştırmaları isteniyor.
Epidemik virüs yayılmasının ilk defa ülkelerin psikolojisini bozması ve ekonomilerini çökertmesi 1929’daki büyük ekonomik krizle dünya ekonomisinin çökmesi sonucu ülkelerde aşrı sert rejimlerin belirmesi ve aç insanların bu sert rejimlerin peşinden giderek II. Dünya Savaşının çıktığı yılların ön devrelerini andırıyor. Amerika’nın çevresindeki müttefikleri dahil diğer güçlü devletlere karşı onları fakirleştirici politikalar uygulaması, hepsinden üstün olan yumuşak gücünü kullanma yerine askeri gücü arttırma çabaları, Trump’ın yeniden nükleer denemeleri başlatma arzusu, askeri geçit törenleri istemesi büyük bir tehdidin geldiğini gösteriyor.
Yeni askeri teknolojilerin gelişmesi sonucu nükleer silahlar kullanmadan bile ülkeleri çökertecek yeni silahların keşfedilmesi, robotların devreye girmesi, uzay güçlerinin oluşturulması tahmin edilemeyecek tahrip güçlerinin bulunması bir büyük savaşın sonuçları konusunda bizi korkutmaktadır. II. Dünya Savaşında 70 milyon insanı öldüren savaş mekanizması konona virüsten daha korkunç bir durumu göze sermektedir. Büyük devletler birbirlerini suçlamaktan vazgeçerek ortak bir alan paylaşımı içinde bu salgını atlatma çabasına girmeleri ve pandemiler konusunda ortak çalışmaları gerekmektedir. Şimdi sincilik ekonomik çöküş, pandemik yayılım ve sinsice gelişen ekolojik çöküş insanlık için yeterli sorun yaratmaktadır. İnsanlık bu durumun üstüne çıkması bilmelidir.