İsmini bilim kurgu yazarı Philip K. Dick’ten alan, yapay zekaya sahip olan ve aynı insana benzeyen robotun yetenekleri nedeniyle kendisiyle bir röportaj bile yapıldı. Buraya kadar her şey normal gibi. Ama, bu makine sorulara kendi fikrine göre cevaplar verdi. Yani önceden yüklenen cevap cümleleriyle değil.  Röportajın bir bölümünde kendisine robotların bir gün dünyayı ele geçirip geçiremeyeceği sorulduğunda Philip, röportaj yapan kişiye “Sen benim arkadaşımsın merak etme, seni insan bahçemde sıcak ve güvende tutacağım”. Demez mi.  Bu kadar düşünme yeteneğiyle bile bir robotun böyle bir cevap vermesi herkesi korkuttu. Düşünsenize fabrikanıza bu robotlardan birkaç tane altığınızı.

Karl Marx yıllar yıllar önce “Sermaye aslında bir teknolojik mesele değil, sosyal bir ilişkidir.”  Demiş. Aslında bu yazının başlığı bu olmalı.

Yapay zekalara ve algoritmalara en çok ihtiyaç duyan alanlardan biri finans sektörü. Anlık gelişmelerin hızla işlenmesi gereken bu alanda, özellikle borsalarda yapay zekanın egemenliği girerse ne olur?  Hakikaten düşününce insan biraz ürküyor.  

Londra bulunan düşünce kuruluşu “Reform”, yapay zekanın önümüzdeki on yıl içinde İngiltere’de binlerce kişinin işini devralacağını tahmin ettiği raporunu yayınladı. Rapora göre önümüzdeki 10 yıl içinde sadece İngiltere'de 250 bin kişi işinden olabilecek deniyor.

Elektronik hesap yapan sistem finans dünyasında hayatı çok daha kolay ve hızlı hale getiriyor ama, Louisville Üniversitesi Siber Güvenlik Laboratuvarları’ndan Roman Yampolskiy’nin teorilerine göre yapay zekaların dominant olduğu bir ekonomi dünyasında beklenmedik krizler ortaya çıkabilir. Sistemlerde meydana gelebilecek hatalar dünya çapında büyük sorunlar doğurabilir.

Diğer bir yandan da bu husustaki esas mesele kapitalizmin dünya üzerindeki varlığı üzerinden bu durumu okumanın gerekliliği.  Kapitalizmin doğası gereği daha fazla kâr elde etme gayesiyle, sürekli olarak üretim süreci içinde emeğin verimliliğinin artırılması gerekir.

Ancak şimdiki işçi sınıfı ne olacak? Nereye gidecekler? Ne yiyip ne içecekler? Bazı dostlar akademik eğitimi olmadan usta olan bu güzide kesimin devlet tarafından sahipleneceğini söylüyor. Ama başka bir dostum da “geçen ay fabrikayı kapattım” eee işçiler ne oldu? Valla hepsi evde oturuyor. Bu durum ekonominin son durumuyla ilgili. Onların yerine yapay zekalı işçiler işe başlamadı. Ama ileride böyle de olabilir. Çünkü devlet ekonomileri için üretim şart.

Lakin, kapitalizmin inşa edildiği zemin sermaye ve emek arasındaki ilişki birliğine dayanıyor.

David Ricardo ve Karl Marx’ın da ele aldığı gibi; makineleşme, zaman içinde işçilerin işsiz kalmasına, yedek işsiz ordusunun kalabalıklaşması sonucu ücretlerin düşmesine, aynı zamanda birer tüketici olan işçilerin yaşam koşullarının kötüleşmesi sonucu, arzın yükselişine ters oranda yeterince talebin olmamasından kaynaklanan kâr oranlarının düşmesi ve elbette nihai olarak da ekonomide kriz olacağı gerçeğini önümüze seriyor.  

Esas olarak da kapitalist sistemin ömrü boyunca kısa vadede işsizliğe sebep olabilecek makineleşme orta vadede ciddi ekonomik ve elbette toplumsal ve siyasal krizlere yol açacağını konuşmaya başlayınca arkadaşlar biraz gerilediler ve bu konuyu sonra konuşmaya karar verdiler.

Ama yine de bugün tartışmakta olduğumuz, yapay zekâya sahip robot ve makinelerin gelecek günlerde yol açacağı öngörülen kıyamet senaryolarının bir kısmı zaten kapitalist sistem içinde ihtimal dahilinde görülmüyor. Sizi boşuna korkutmayım.  Benim korkum robotlar yüzünden işsiz kalan kişilere ne eğitimi verip de topluma kazandırırız? Bu konuda geç kalmadan çalışmalar yapmalıyız. Marx’ın da belirttiği gibi, “sermaye aslında bir teknolojik mesele değil, sosyal bir ilişkidir.”