Toplulukları uyuşturma, gerçek sorunlara takılmalarını engelleyip sanal bir gerçeklikle kafalarını karıştırma, siyasetin ana uğraşılarından biri olagelmiştir hep. Antik çağlardan modern zamanlara kadar dinden milliyetçilliğe bir dizi ara yüz, kitlelerin iktidar sahiplerinin canını sıkmaması için kullanıldı. Ancak iletişim imkanlarının sınırlı olduğu zamanlarda bu etki sınırlı kalırken yirmi birinci yüzyılın teknolojisi bu alanda büyük bir sıçramalara imkan sağladı. İletişim kanallarını, sosyal medyayı kontrol edenler insanların beynini, algılarını da istedikleri gibi yönlendirebildi. Devletler bu alanda tek başlarına değillerse de ellerindeki imkanlar düşünüldüğünde en önemli aktör olarak ağırlıklarını koydular.

Bugün ne uydursak?

Tarih uydurmak, ulus inşası sürecinin temel yapı taşlarından biri olageldi. On dokuzuncu yüzyılla beraber başlayan ve ertesi yüzyılda hızlanan ulus devlet yapımı furyası, bilhassa tarihin kullanışlı bir araç haine gelmesini sağladı. Bir ulus yaratmak birçok şeyin göz ardı edilmesini, unutulmasını gerektirdiği gibi bir dizi olayın da -en hafif tabiriyle- makyajlanmasını gerektirdi.  Böylece bütüncül, tutarlı hikayeler oluşturulup okul kitapları, gazeteler gibi devletin elindeki araçlar üzerinden halka servis edildi. Geçmiş uygun hale getirilmeliydi ki bugüne ve geleceğe de şekil verilebilsin. Yirminci yüzyılın sınırlı imkanlarıyla bir yere kadar bu vazife yerine getirildi ama iletişimin çok daha kolay ve yaygın hale geleceği çağımızın yalan dolanının yanında hala masum kalıyordu geçmiş zamanların gerçek öteciliği.

İnternet çağının başlaması, gerçek bilginin çok daha kolay erişilebilir hale geldiği varsayımıyla ilk zamanlar bir iyimserlik dalgasının kabarmasına yol açtı. Artık kitleleri ellerinde tuttukları geleneksel medya üzerinden istediği gibi yönlendiren devletlerin tekeli kırılacak, o güne kadar baskılanan gerçeğin savunucuları iletişim teknolojisinin yardımıyla insanların evlerine kadar girebileceklerdi. Bugünlere kadar kafa bulandırmak amacıyla anlatılan hikayeleri yanlışlayacak, gerçeğe aç kitlelere hakikatin tatlı şerbetini sunacaklardı. Heyhat, olaylar tam tersi yönde gelişti.

Her şeyden önce internetin palavrayı da aynı hızda yaydığı ve insanların kendilerine akıtılan bilgiyi pek de bir süzgeçten geçirmeden kabullendiği gerçeğiyle yüzleştik. Dolayısıyla bir anda çocukları aptal yapan mamalar, kansere iyi gelen bitkiler, dünyamızın aslında düz olduğuna dair teoriler ve son olarak 5G teknolojisinin koronavirüsü yaydığına dair tezlerin ortalıkta gezindiğine şahit olduk. İnsanların önemli bir kısmı kendilerine ulaşan bilginin doğruluğunu sorgulayacak zamana ve meraka sahip olmadığı için devasa bir saçmalık yığınının içinde gerçekliğe ilişkin ufak tefek kırıntıları umutsuzca arar olduk. Devletler işin içine girmeden bile çöplüğe dönüşen modern iletişim kanalları, kamu gücünün planlı programlı propagandasıyla iyice içinden çıkılmaz hal aldı.

Geçmişte okul kitapları, radyolar gibi nispeten masum vasıtalarla sürdürülen faaliyetler bir anda senaryolara yedirilerek, dört koldan trol saldırılarıyla tahkim edilerek mükemmel bir palavra kasırgasına dönüştürüldü. Gelişmiş ülkeler bu uygulamaları daha sofistike tekniklerle sürdürürken gelişmekte olanları daha kaba saba ama yine aynı minvalde işler yaptılar. Sonuç olarak gerçeğin yaya kaldığı dünyamızda gerçek ötesi, gezegenin etrafında kırk tur atıp geri geldi.

Buradan hareketle dünyanın dört bir yanında koronavirüsle mücadelede gerçek ötesiciliğin kullanımını yadırgamamak gerekiyor sanırım. Yavaş yavaş zirve yapıyormuş hastalık, bundan sonrasını kolaylamışız. Borsalar da hafiften toparlıyor zaten. İyi olacak iyi inşallah.