Şimdi bu Kansas City FED Başkanı da nereden çıktı diyeceksiniz… Başkan Jerome Powell’ın muhtemelen konuşmaya yapacağı ABD Merkez Bankası’nın (FED) bugünkü toplantısı faiz indirimine karşı çıkan Kansas City’deki Jackson Hole bölgesinde gerçekleştirilecek.

Tabii el mi yaman, bey mi yaman hep birlikte göreceğiz! Zira 2008 yılında küresel kriz dünyayı sarınca FED, 11 yıl önceki Jakson Hole toplantısında faiz indirme kararı almak zorunda kalmıştı.

2008 küresel krizinin nedenini bilmeyenimiz var mı, elbette yok. Bugün yaşı 30 olan herkes dünya krizinin niçin meydana geldiğini az çok hatırlar.

Özet de olsa anlatalım…

Bankaların yükselen emlak değerleri karşısında iştahı sebebiyle mortgage kredisi o kadar tabana yayılıp ve ayağa düşmüştü ki, aylık geliri 1000 dolar olan insanlara bile 200 bin dolarlık kredi veriliyordu.

Bankalar söz konusu krediyi dağıtırken, “İnsanlar ödeyemese bile eninde sonunda alınan konutlar bize kalacak” yanılgısına kapılmıştı... Sonunda olan oldu… Asırlık 623 milyar dolarlık yatırım şirketi Lehman Brothers’ın Eylül 2008’de batmasıyla başlayan kriz önce ABD’yi ardından Avrupa ve tüm dünyayı sardı. Olay bu!

…

Şimdi Kansas City FED Başkanı Esther George kalkmış, ABD’nin faiz indirimine ihtiyacı olmadığından dem vuruyor… Başkan George herhalde 2008 yılını hazırlayan mortgage kredilerinin ABD’de yeniden tırmanışa geçtiğinden ve hortladığından haberi yok. ABD’li bankalar kesenin ağzını  yine öyle bir açtı ki, yüksek borçlular ve düşük kredi notuna sahip kişiler dahi kolayca borçlanabiliyor.

Kredinin adı bu defa mortgage kredisi değil, “yalancı kredisi” şeklinde adlandırılıyor… Yani kredi alanların çoğu bankalara beyan ettikleri mal varlıklarının hiçbirine sahip değiller. Bankalar buna rağmen adeta para saçıyor. Tüketici geçen yıl 45 milyar doların üzerinde hem de en yüksek faiz kaleminden yalancı kredi kullandı. Bu yılın sonunda söz konusu kredi hacminin 100 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor.

Zira tüketicilerin ödeyemeyeceği kredileri almalarını engelleyen herhangi bir mekanizma da bulunmuyor. Yoğun kredi başvurusu karşısında denetimler bile yetersiz kalıyor. Yalancı kredi hacmi o kadar büyüdü ki konut piyasası son 2 yıldır görmediği bir seviye yakaladı. Mesela ABD’de ikinci el konut satışlarında Temmuz ayında 17 ayın en yüksek seviyesi görüldü.

Çılgınca konut kredisi kullanmada herkes nefes nefese… Açıkçası ABD’de yeni mortgage kredisine hücum var. Sadece küçük montanlı finans kurumları değil, JPMorgan, Credit Suisse ve Citigroup gibi dev bankalar bile bu kredilerde olmak istiyor.

…

Evet, ABD’den gelen yeni bir mortgage bunalımı farklı batakları tetikleyebilir. ABD/Çin ticaret gerginliğinden kaynaklanan daralma küresel resesyonla beraber oluşabilecek kriz, 2008 yılından değişik şekilde tezahür edebilir.

Nitekim Uluslararası Para Fonu (IMF), korumacılığın, gümrük vergilerini artırmanın ve düşük kur manipülasyonlarının ticari dengesizlikleri gidermeyeceği, iş güvenini ve yatırımları baltalayıp global arz zinciri bozacağı, üretici ve tüketici maliyetlerini artıracağı konularında ülkeleri uyarıyor. IMF, söz konusu uygulamaların külfetli ve büyük bir ihtimalle başarısız olacağını ve aynı zamanda merkez bankalarına yapılan baskının ters tepeceğini ifade ediyor.

Sadece ekonomistler değil, yıllardır küresel krizleri sebepleriyle analiz eden ekonomi basını da IMF paralelinde düşünüyor ve farklı bir fikri paylaşmıyor.

Bugün dünyayı yakından ilgilendiren Kansas City’deki Jackson Hole’de gerçekleştirilecek toplantı global resesyon endişelerinin arttığı, tahvil faizlerinin sert düştüğü ve altın fiyatlarının fırladığı bir dönemde oldukça fazla önem taşıyor.

Son 20 yılda yapılan Jackson Hole toplantılarının çoğunda parasal genişlemeye yönelik para politikaları öne çıktı. Bakalım bugünkü toplantıda FED genişleme adına nasıl bir sinyal verecek?