Pandemi sürecinin belirsizliği koruduğu bu dönemde Türk Lirası varlıklarını koruma ve yerel paranın desteklenmesi adına para politikalarının yanı sıra maliye politikaları da etkin rol oynuyor.

Kapasite kullanımı artıran, Ağustos verilerine göre sanayi üretiminde dünyanın ikinci, OECD ülkeleri arasında birinci olan ve büyümede birçok engeli aşan Türkiye, para politikalarındaki hızlı manevralarını, maliye politikalarında da sürdürüyor.

Özellikle sermaye piyasalarına yönelik yeni düzenlemelerin hayata geçtiği salgın sürecinde reel yani üreten kesime istihdam başta birçok teşvik destekleri uygulanırken finans piyasalarında aynı oranda yeni uygulamalara imza atılıyor.

Eylül ayının son günü kambiyo işlemlerinde vergi düşürülüp TL’nin güçlenmesi sağlandı. Bu kapsamda Banka Sigorta ve Muameleleri Vergisi (BSMV) oranı yüzde 1'den binde 2'ye düşürüldü. Yeni dengelenme süreciyle birlikte döviz ve altın işlemelerinde vergi oranı binde 2 olarak uygulanacak. Normalleşme adımı olarak görülen uygulama salgın sürecine özgü devreye giren finansal tedbirlerin kademeli şekilde kaldırılacağına işaret etti.

Geçen hafta Merkez Bankası’nın (TCMB) swap işlemlerinde kullanılan TL faizini yüzde 11,75’e yükseltmesi ve sıkılaştırmayı devam ettirmesiyle yerel paranın dolara karşı değer korunmasının  yanında hükümet alım satımda kaldıraçlı işlemler olarak bilinen foreks piyasasına yeni düzenlemeler getirerek ekonomide normalleşme adımlarına yeni bir halka daha eklemek istiyor.

TCMB’den 22 Kasım’a hazırlık

Merkez Bankası 9 Ekim’de Türk Lirası işlemlerinde kullanılan swap faizini yüzde 10,25’ten yüzde 11,75’e yükseltti ve 1 haftalık repo faizi seviyesine getirdi. Gecelik borç vere faiziyle swap faizini eşitleyen TCMB’nin sıkılaştırma hamlesiyle birlikte döviz fiyatlarında bir miktar çekilme yaşandı.  TCMB ayrıca swap hareketiyle piyasa sıkılaştırmanın süreceğini göstermesi de olumlu bir adım olarak göze çarptı. 

Tera Yatırım’dan Enver Erkan, “TL’nin sürekli değer kaybı ile beraber enflasyon beklentilerinin çok hızlı bir şekilde yukarı gittiğini ve bu nedenle TCMB’nin 22 Ekim toplantısında sıkılaştırmaya devam edeceğini düşündüklerini belirterek gelişmeyi, “Eylül enflasyonunun, Ağustos enflasyonu ile eşit seviyede gerçekleşmesi Merkez’i rahatlatmayacak. Çünkü TL değer kaybettikçe enflasyon görünümü daha da bozuluyor ve hali hazırda değer kaybının TÜFE üzerindeki tam etkisi ilerleyen aylarda birikimli olarak hissedilecek. Dolayısıyla Merkez Bankası’nın sıkılaşma döngüsüne ara vermemesi gerekir. 22 Ekim’de 150-200 baz puanlık bir faiz artışı gelebilir” şeklinde yorumladı.

Yine Ünlü Portföy’den Altuğ Dayıoğlu da swap işlemlerindeki yükselişi, TL’de meydana gelen tahribata set çekme hamlesi olarak değerlendirdi. Dayıoğlu, TL’deki değer kaybını jeopolitik gelişmelere bağlarken Merkez Bankası’nın gelecek günlerde de sıkılaştırma adımlarından taviz vermeyeceğine vurgu yaptı.

İstihdam ve vergiye düzenleme

Normalleşme dahilinde finansal piyasalara yönelik yeni bir vergi uygulaması hayata geçecek. Foreks piyasası diye bilinen kaldıraçlı işlemlere yeni düzenlemeler geliyor. Söz konusu uygulama Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinde yapılacak değişiklik uyarınca yürürlüğe gireceği tahmin ediliyor.

43 maddelik kanun teklifi içinde ayrıca, ekonomik program hedeflerinin gerçekleştirilmesi, vergi rekabeti, vergide adalet, basitlik, etkinlik ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde bazı güncellemelerin yapılması öngörülüyor.

Mezkur çerçevede kanun teklifinde yer alan düzenlemelerle, mükelleflerin gönüllü uyumunu gözeten, vergi güvenliğini güçlendiren, yatırımları ve sermaye piyasasını teşvik eden ve idarenin etkin ve hızlı karar almasını sağlayan değişiklikler hedefleniyor.

Yine TBMM’ye sunulan teklifle; istihdam ve vergi konularına ilişkin düzenlemelerle birlikte kamu kurum ve kuruluşlarımızın ihtiyaçları ile son dönemde vatandaşlardan gelen taleplerin karşılanması amacıyla bazı konularda kanuni düzenlemelerin hayata geçirilmesi hedefleniyor.

Kaldıraca yeni vergi geliyor

Geçen Cuma günü Meclis Başkanlığı’na gönderilen kanun değişikliği teklifinin ana omurgasını istihdamın desteklenmesi oluşturuyor. Teklifte pandeminin istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması, salgın sebebiyle işçi ve işverenler üzerinde oluşan yükün sosyal devlet ilkesi gereğince paylaşılması ve giderilmesi, normalleşme sürecinde hareketlenecek ekonomik aktivitenin istihdamla desteklenmesi ve istihdamda devamlılığın sağlanabilmesi amacıyla tedbirlerin devamı isteniyor.

Söz konusu talep 16 Ekim Cuma günü, hükümet kanadından Aydın Milletvekili Bekir Kuvvet Erim, Giresun Milletvekili Cemal Öztürk ve Uşak Milletvekili İsmail Güneş’in aralarında bulunduğu 44 milletvekilinin imzasıyla 43 madde şeklinde Meclis Başkanlığı’na gönderilen “İşsizlik Sigortası Kanunu ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun teklifi” maddeleri içerisinde yer alıyor.

Torba kanun teklifi içindeki 14’üncü Madde’de, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarından elde edilen gelirler ile birlikte foreks işlemlerinin de asıl işlem sahiplerine yönelik stopaj yoluyla vergilendirilmesi ve uygulamanın 2025 yılına kadar uzatılması ibaresi dikkat çekiyor.

Söz konusu uygulamayla foreks işlemlerine yüzde 10’luk bir stopaj uygulanmasının yanı sıra foreks işlemlerinde direkt sorumlu olan aracı kurumların vergi sorumluluğundan kurtarılarak stopaj vergisinin gelirin sahibi olan yatırımcıdan alınması netleştirilmiş oluyor.

Kanun sarih hale getiriliyor

İlgili kanun teklifi maddesinde, “Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik hükümler içeren Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinde yapılan düzenlemeyle, maddenin uygulama süresi 31/12/2025 tarihine kadar uzatılmakta, istisna kapsamındaki kazançların hangi durumda madde kapsamında tevkifata tabi olacağı hususuna açıklık getirilmekte” deniliyor.

Kanun teklifinin 14’üncü maddesinde, 193 sayılı Kanunun geçici 67’inci maddesinin 5’inci fıkrasına birinci cümlesinden sonra gelmek üzere ‘(Diğer kanunlarda yer alan istisna veya muafiyet hükümlerinin açık olarak kesinti suretiyle ödenen vergileri de kapsama almadığı durumlar dahil)’ ibaresinin eklendiği belirtilirken, 13’üncü fıkranın ikinci paragrafına ‘opsiyon sözleşmeleri’ ibaresinden sonra gelmek üzere ‘ile döviz, kıymetli madenler ve Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen diğer varlıklar üzerine yapılan kaldıraçlı işlemlere ilişkin sözleşmeler’ ibaresinin dahil edildiği ve 19’uncu fıkrada yer alan 31/12/2020 tarihi 31/12/2025 şeklinde değiştirildiği belirtiliyor.

Hisse senetleri için teklif

Kanun teklifi sadece foreks işlemlerine yönelik uygulamalarla kalmayıp  hisse senetleri veya ortaklık paylarını da ihtiva ediyor. Teklifte 12’nci madde olarak geçen ibarede 193 sayılı kanunun 94’üncü maddesine 3’üncü fıkrasından sonra gelmek üzere yeni bir fıkra eklendiği ifade ediliyor ve şöyle deniyor:

 “Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını; i) Sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri halinde iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret sicilinde tescil edildiği tarih, ii) İktisap bedelinin altında bir bedel karşılığında elden çıkarmaları halinde iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar elden çıkarına tarihi, iii) İktisap ettikleri tarihten itibaren iki tam yıl içerisinde, sermaye azaltımı yoluyla itfa etmemeleri veya elden çıkarmamaları halinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar iktisap tarihinden itibaren iki tam yıllık sürenin son günü, itibarıyla dağıtılmış kar payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden yüzde 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu fıkra kapsamında tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez. Cumhurbaşkanı, bu oranı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir.”

At yarışı gelirine yeni ayar

Ayrıca, Madde 15 ile yine 193 sayılı kanunun geçici 68’inci maddesinin birinci fıkrası; “31/12/2025 tarihine kadar, 10/7/1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna göre lisans sahibi olan veya lisans sahibince yetkilendirilen kişi tarafından organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine ücret olarak yapılan ödemeler üzerinden yüzde 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Ödemeyi yapanın 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapma zorunluluğu bulunup bulunmamasının ve 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde düzenlenmiş olan istisnanın tevkif yoluyla ödenecek gelir vergisine etkisi yoktur. Lisans sahibi veya lisans sahibince yetkilendirilen kişi aracılığıyla yapılan ücret ödemelerinde gelir vergisi tevkifatı lisans sahibi veya lisans sahibince yetkilendirilen kişi tarafından yerine getirilir” şeklinde değiştiriliyor.

………..

Yatırımda borsa ve dolar haftası

Merkez Bankası’nın (TCMB) beklenti anketine göre yılsonu tüketici fiyat endeksinin 30 baz puan artışla yüzde 11,76’ya yükseltilmesi, reel faiz konusundaki makası düşürmek istenmesi sıkılaştırmanın daha da yoğunlaşacağı anlamına geliyor. Söz konusu ortam da bir yandan borsaya yararken jeopolitik riskleri arkasına alan dolar da seyirden kazanç sağlıyor.

Aynı ankette dolar/TL kuru beklentisinin bu ay sonu 7,9067 lira, yılsonu için 7,8979 lira ve 12 ay sonrası için de 8,3087’ye yükseltilmesi kurun enflasyonu artırmaya devam edeceğini ve buna karşı para politikası tarafında alınacak önlemleri gündeme taşıyor.

Dolayısıyla enflasyon üzerindeki ortalama fonlama maliyeti ile genel fonlama kompozisyonu açısından pozitif reel faiz pozisyonuna geçildiği, geç likidite penceresi faiz oranının yüzde 13,25’e geldiği ortamda pozisyonun güçlendirilmesi adına Merkez Bankası’nın bu hafta 22 Ekim’de gerçekleştireceği Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizi artıracağına dair piyasa beklentisi bulunuyor.

Gelecek hafta piyasalar; yurt içinde TCMB faiz kararı ve tüketici güven endeksini, ABD’de konut başlangıçları, FED’in Bej Kitabı, Markit PMI imalat ve imalat dışı verileri, Euro Bölgesi’nde Markit PMI imalat ve imalat dışı gelişmeleri, Çin’de ise GSYH, sanayi üretimi ve perakende satışları izleyecek.

Türk piyasalarında 1000 TL’lik yatırım; borsada 1023,2 lira, dolarda 1001,9 lira, euroda 995,1 lira, altında 987,5 lira oldu.

BIST 100… Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 2,32 kazançla 1.192,73 puandan tamamladı. Endeks, hafta içinde en düşük 1.169,12 puanı, en yüksek 1.193,83 puanı gördü. Borsada TCMB’nin faiz kararıyla birlikte yeni turizm destek paketinin açılacak olması, kamu eliyle bankaların 10 milyar liralık yeni kredi imkanının sağlanması ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından dün açıklanan yeni doğalgaz rezervinin borsanın yükselişinde etkili olacağı öngörülüyor.  Teknik bakışa göre BIST 100 endeksinin 1206 puanda güçlü direnci, 1165 puanda ise güçlü desteği bulunuyor.

DOLAR/TL… Merkez Bankası liderliğinde gerçekleştirilen para ve maliye politikaları dövizde bir miktar ateşin sönmesine imkan sağlıyor. Ekonomik gerçekleşmelerden ziyade daha çok jeopolitik risklerle fiyatlanan dolar/TL’ye ABD seçimlerine yönelik gelişmeler, Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasındaki teşvik paketi gerginliği ve altındaki değer kaybı da destek veriyor. Doların satış fiyatı yüzde 0,19 değer kazanarak 7,9040 liradan haftayı kapattı. Kurda 7,90 ile 7,97 arasında bir seyre girmesi bekleniyor.

EURO/TL… Avrupa parası euro, haftalık TL’ye karşı yurt içinde yüzde 0,49’luk bir değer kaybı yaşadı ve haftayı 9,2710 liradan kapattı. Euro/dolar paritesinin 1,16’lara düşmesiyle euro, TL karşısında da yatırımcısına kaybettirdi. Teknik olarak kurun 9,25’te desteği, 9,35’lerde ise direnci bulunuyor.

ALTIN… Ons altın doların güçlenmesiyle değer kaybederken 1930’lu dolarlardan yeniden 1899 dolarlı rakamlara inmesi yatırımcının dikkatini çekiyor. Ons altında 1913 direnç, 1980 dolar ise destek seviyesinde. Altının 1913’ü geçmesi durumunda 1930’lu alanlar yeniden denenebilir. 1913 geçilemezse altının gideceği yer 1873 şeklinde öngörülüyor. Yurt içinde de yurt dışı kaynaklı 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,25 kayıpla 483,40 liraya, Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,54 azalışla 3 bin 195 liraya geriledi. Altındaki gerilemenin doların seyrine bağlı olduğu gözleniyor.  

PETROL… Petrol pandemide ikinci dalga endişeleriyle 43 dolar seviyesini aşamıyor. Petrol fiyatlarının düşmesinde ABD petrol sondaj kulesi sayısındaki artış da etkili oluyor. Şu anda ABD’de 205 kuyu çalışıyor. Brent petrol salgındaki gelişmelerle hareket edeceğe benziyor. Haftayı 42,81 dolardan kapatan brent petrolde destek fiyat 41 dolar, direnç ise 43 dolar da. Batı Teksas tipi (WTI) petrol ise 40,77 dolardan haftayı tamamladı.