Tabi enflasyon demek kur demek. Dolar kuru ne yönde ise enflasyon da borusunu o yönde öttürüyor. Bu minvalde kur demişken, geçenlerde katıldığım bir iftar davetinde bile konu döndü dolaştı dolara geldi.

Dolar yıl sonunda ne olur?

Herkes tarafından merak edilen ancak bu zamana kadar Merkez Bankası tarafından bile cevabı net olarak verilemeyen bu soruyu sakın ha yanıtlamaya kalkmayın, yanılırsınız. Çünkü son yıllarda bu soruya adam akıllı cevap veren, verebilen bir tek adam görmedim, duymadım.

Küresel piyasaların zemini kaygan… İçeride ise siyaset ve ekonomide netliğe kavuşmamış birçok konu varken dolar tahmini yapmak abesle iştigalden başka bir şey değil. Tabi durum sadece bu yıla mahsus değil. Geçen yıllarda da böyleydi.

Şimdi siz kalkıp dolar şu zamanda şöyle olacak derseniz, ben de size falcı derim.

***

Neden mi, anlatayım…

Fazla geriye gitmeye gerek yok. Olayı yılbaşından bu yana analiz edelim… Dolar yılbaşında kaç liraydı? 5 lira 22 kuruş. Bugün kaç lira 5 lira 84 kuruş… Dolar yılbaşından bu yana yüzde 12 değer kazanmış diyebilir misiniz? Bugün için bu hesabı yapsanız yanlış olmaz. 5 ay önce şu seviyede olan dolar, şimdi bu seviyeye geldi… Şu kadar değerlendi… Hesap ortada. Ancak arada yüksek dalgalanmaları göz önünde bulundurup o şekilde hesap ederseniz daha gerçekçi olursunuz.

Çünkü bu dolar Mayıs ayında 6 lira 24 kuruştan geri döndü. 6,24 lirayı gördüğü gün doların kazancı 2019 yılı başından itibaren yaklaşık yüzde 20’ydi. Bu değerlenmenin üzerinden daha bir ay bile geçmedi, dolar 5,84 liraya geri geldi. Bir para birimi ülkenizde bir ay dahi geçmeden yüzde 8’lik bir kayma yapıyorsa oturup düşünmeniz lâzım!

Cari açığı hakikaten beklenmedik şekilde düşürüyoruz. Buna bir diyeceğimiz yok. Bir başarı diyoruz. Ama ithalatı kısarak, büyümeleri aşağı çekerek cari açığı düşürme gayretimiz bir zaman gelir elimizde patlayabilir, diyenlerin sayısı oldukça fazla.

2002 yılları aklıma geldi. Cari açık o zaman 626 milyon dolar… Bir yıl sonra yani 2003’te 7,5 milyar dolara çıkmış… Yani 10 kattan fazla…

***

İthalatı iyice kıstık… Şu anda cari fazlaya doğru bir gidişat var… Cari fazlaya geçebiliriz ama, döviz açığının altını dolduramadığımız takdirde yine o 2000’li yıllara döner miyiz diye endişe etmiyor değilim. Zira cari açık 2003 yılında 7,5 milyar dolar iken 2004 yılında birden 14,4 milyar dolara yükselmiş… Sonra yıllar geçtikçe açık büyümüş de büyümüş. 2005 yılında 22,1 milyar dolar… 2006 yılında 31 milyar dolar… 2007’de 37,7 milyar dolar…

Sonraki yılları yazmak istemiyorum.

İşte dolardaki ayarsızlıkların en büyük sebeplerinden biri bu. Yani ülkenin ihtiyacı ve potansiyeli dahilinde döviz fazlası vermeden, dövizde normalleşme olmadan dolardaki dengeyi yakalamak zor. Yine hatırladım… 2000’li yıllarda dolardaki artış engellenememiş, sabit kur sistemine geçilmiş, ekonomi politikalarında bin düşünüp bir adım atmak ve hataya düşmemek yerine agresif hareketlerde bulunmuş ve sonunda balonu patlatmıştık.

***

Bu yıllarda büyüme konusunda arazlarımız var. Küresel kaynaklı pazarların daralması elbette birinci etken ama asıl sorun finansman ihtiyacı. Sektörlere yönelik vergi muafiyetleri uygulayarak büyümeye katkı vermeye çalıştık. Belki de bu uygulamaya devam edeceğiz. Zira söz konusu muafiyetlerin enflasyonu körükleme gücü fazla yok. Çünkü bizdeki enflasyon kur kaynaklı. Bu sorunu çözmenin yolu da döviz girdisi sağlamak. Ne kadar döviz girdisi sağlayabilirsek enflasyonla birlikte faizler de o derece gerileyecek. Böylece iş dünyası ve vatandaş rahat bir nefes alacak!

Ancak enflasyonu azdırma ihtimali olan bütçe gerçekleşmelerine de aman dikkat diyorum. Yükselen bütçe açığı, karşımıza yükselen bir enflasyon şeklinde çıkabilir. Aksi takdirde bugün gerçekçi olarak yapamadığımız dolar beklentileri, sonra gerçekçi olmayan enflasyon ve bütçe tahminlerine döner!