Gazeteler seneler önce çeyrek ve yarım ekonomi sayfalarından bugün 3-5 tam sayfalara ulaştı. Hatta Analiz, Dünya, Finansal Forum, Referans gibi çok sayfalı ekonomi gazeteleri en çok okunan mevkûteler arasına girdi.

Yetmedi, Ekonomist, Para, Platin vesair dergiler de ekonomi dünyamıza ışık tuttu.

Ama kamuoyundaki eleştirdiğimiz ekonomi haberi algısı gazetelerdeki o çeyrek ve yarım sayfaların eseri olduğunu unutmayalım. Daha sonraki yıllarda aynı algıya televizyon ve radyolar da katılınca bugünkü hâl ortaya çıktı.

Galat-ı meşhûr, lügat-ı fasihten evlâdır, derler ya… Aynısı!

Oturup gazete ve dergilerin vizyon ve misyonlarını anlatacak değilim.

Sözü dövize getirmek istiyorum.

Hani her mecliste konuşulan, hakkında yorumlar yapılan dolar, euro kısacası döviz var ya…

Nerede olursanız olun, şayet sizde ekonomi ile ilgili bir bilgi kırıntısı olduğu görülürse hemen “Dolar hafta sonu, ay sonu, yıl sonu ne olacak?” diye sorulur.

Dedim ya, ekonomi haberi algısı... Yerleşmiş bir kere!

***

Böyle durumlarda benim önce 2 sorum oluyor…

“…Kazancınız dolar mı?”

“… Türk Lirası kazanıp, TL mi yoksa döviz mi harcıyorsunuz?..” diye.

Evet maaşınız, ticaretiniz döviz değilse, sizin dolarla işiniz olmaması lazım…

İşinize bakın, hayatınızı dövize göre değil kazancınız olan Türk Lirası’na göre dizayn edin!..

Ha, kazanç döviz ise tabii söz konusu kişiye bir şeyler söylemeye çalışıyorum.

Mesela?..

“…Dolar ne olacak?” diye soran kişiye kur riskinden ve korunmanın gereğinden bahsediyorum…

Anlayamıyorsa konuyu şu sorularla açmaya çalışıyorum…

“TL’deki değerlenme veya değer kaybıyla birlikte rekabet gücünüzün durumu ne?.. Kurdaki dalgalanmalarda alım/satım, döviz cinsi ödemeler ve alacaklarınız karşısında kaybınızı görebiliyor musunuz?.. Döviz paritelerinde kazanç veya kayıplarınızı ölçebiliyor musunuz?.. Oluşan kur risklerinden nasıl korunuyorsunuz?..”

Realite şu ki, sadece 10 kişiden ancak 1’inden doyurucu bilgi alabiliyorsunuz. Geriye kalan 9 kişi kur dalgalanmalarından zarar ettiğini belirtiyor. Hatta büyük iş yapanların birçoğu batacak seviyeye geldiklerini ifade etmek zorunda kalıyor.

***

Tavsiyem; “3 ay, 6 ay veya 1 yıl sonra dolar şu seviyede olur” deyip formül arayanlara pek aldırış etmeyin!

Çünkü her insanın fıtratı, iş yapış tarzı, karakteri farklı olabileceği gibi hesabı kitabı da farklılık arzediyor.

Konvertabıl da denilen etkin serbest döviz piyasalarında çeşitli sebeplerden dolayı dalgalanmaların olması normal. Ama dalgalanmalarda kurun öngörülmesi zor.

Bazı teknik uygulamalarla kuru, hava raporu gibi tahmin yapabiliyorsunuz ama doğru olur, olmaz orası belli değil!

İşte dalgalı kur sisteminin geçerli olduğu ekonomilerde faaliyet gösteren işletmeler kur değişimlerinden oluşabilecek risklere karşı hazır olmalı!

Daha doğrusu risklerden korunma yollarını iyi bilmeli!

Kur riskinden korunmanın doğal tek yolu var…

O da… Hangi para birimi cinsinden kazanıyorsanız gelir ve giderinizi aynı para birimi üzerinden yapın… Yapamıyorsanız risklerle karşı karşıyasınız demektir… Kur riskinin diğer adı öngörülemeyen ekstra maliyet olduğu hiç unutulmamalı!

***

Diğer yöntemler biraz finansal bilgi ve profesyonel destek istiyor.

Kısa adı hedging…

Fiyatlandırma politikaları, döviz bazlı faturalandırma, finansal teknikler, forward, döviz opsiyonları, futures gibi sistemler kur riskine karşı uygulanan farklı korunma şekilleri…

Malûmunuz serbest kur sisteminde enflasyon hedeflemesi ön şart. Ekonomideki ‘imkânsız üçlü hipotezi’ sebebiyle merkez bankaları enflasyonun yanında ya dövizi ya da faizi kontrol edebilme gücüne sahip. Aynı anda döviz veya faiz birinden vazgeçmek zorunda.

Konuyu daha da açayım…

Enflasyon hedeflemesi çerçevesinde temel politika aracı olarak kısa vadeli faiz oranları kullanılır. Döviz kurları ise serbest dalgalanan piyasada belirlenir. Nitekim kuru öngörmek mümkün olmaz. Zira sistem dâhi bu soruya cevap veremiyor ki yorumcular doğru tahmin edebilsin!

Dolayısıyla söz konusu kur dalgalanmaları döviz riskinden korunmanın önemini ortaya koyuyor. Hele hele farklı dövizle çalışan uluslararası firmalar çok daha fazla yüksek kur riski taşıyor.

İflas ve konkordatoların gündeme geldiği bugünlerde “Kur riskine dikkat!” diyorum…

“…Dolar 2020’de ne olacak?” diye sormayın, işinize odaklanın!