Evet, bütün dünya bir noktaya dikkat kesilmiş… ABD’den gelecek faiz indirimi haberlerine kilitlenmiş…

ABD/Çin ticaret savaşlarında karşılıklı telefon görüşmelerle sorunlar aşılmaya çalışılıyor, ama diğer taraftan Güney Kore/Japonya ticaret savaşı Asya ekonomisiyle birlikte küresel piyasaları tedirgin ediyor. Yani endişeler bitmek bilmiyor…

Her neyse, ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Jerome Powell’ın Kongre konuşması ne kadar da önemliymiş? Tarım dışı istihdam verisinin piyasa beklentilerinden fazla gelmesi, tüm dünyayı adeta kabz-ı mal haline getirdi… Herkes elindekini tutuyor, tutmasa da gıdım gıdım satıyor veya gıdım gıdım alıyor. Neticede daralan piyasanın genişletilmesi için bir şeyler yapılması şart… Bu görev de başta siyasetçiler ve ardından guvernörlerin üzerinde.

ABD Başkanı Donald Trump, Powell’ı o kadar sert eleştiriyor ki öyle böyle değil… İş “Bu adam faiz indirmezse, ben de onu indiririm…” kertesine kadar inmiş. Diğer taraftan daralan ekonomi ve düşen enflasyon sebebiyle piyasaların baskısı da cabası. Büyümeler düşerken herhalde faizler artırılamaz. Faizi düşüreceksin ki ekonomi daha büyüsün… İnsanlar aşa, işe kavuşsun…

***

Şimdi Powell, “Faiz artırılsın” diyen bazı FED yöneticilerine “Evet, faiz artırmasak bile hiç değilse sabit tutalım!” diyebilir mi? Faiz indirme ihtimalini masada bırakabilir mi? Asla! Yoksa koltuğundan olur. Koltuğu geç, konjonktür hatta her şey tamamen kendi aleyhine… Bu çerçevede faizi sabit bırakmak bile, önce Trump’a sonra ülke ekonomisine ihanet olur.

Nitekim Powell, beklenen Kongre’deki konuşmasında, ABD ekonomisine yönelik aşağı yönlü risklerin, ticaret savaşının işletme yatırımlarını zayıflatması ve enflasyonun zayıf kalması ile birlikte sürdüğünü söyledi ve “ABD ekonomisinin görünümü üzerimde baskı oluşturuyor” diyerek politika faizini bu ay indireceği işaretini verdi.

Şayet, Powell ekonomi gerçeklerini göz ardı edip “Bağımsızım arkadaş!” diyerek bildiğini okusaydı herhalde şu anda kıyamet kopmuştu.

Powell’a “Faizleri indir” derken hiç kimse Trump’ın merkez bankalarının bağımsız olduğunu bilmediğini söyleyemez. Ama Trump’ın bir siyasetçi ve devlet adamı olarak mevcut konjonktürü FED’in önüne serip Powell’a “Gerekeni yap kardeşim” demesi kadar da demokratik bir hak olamaz.

İşte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı anlamak için, Trump ile Powell’ı iyi analiz etmek gerekir. TCMB eski başkanı Murat Çetinkaya görevden alındı diye genel ekonomiyi görmezden gelip “nefisleri uğruna” çığırtkanlık yapanlar, ders almaları için önce Trump/Powell ilişkisine bir göz atsınlar ve ondan sonra ayakta veya oturup konuşsunlar!

***

Erdoğan diyor ki: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni daha ileriye nasıl taşırız, eksiklerini aksaklıklarını nasıl düzeltiriz, onun yollarını arıyoruz… Bundan sonraki süreçte faiz politikamızın hangi türde şekillendiğini de en kısa zamanda göreceksiniz…”

Ben bu cümlelerden, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin dünya konjonktürüne göre dizayn edildiğini anlıyorum. Söz konusu dizaynda faizin elbette yeri önemli. Zira EM ülkeleri arasındayız, finansman ihtiyacımızın bir kısmını faize dayalı modelle karşılamaya çalışıyoruz ama söz konusu modelin de uygulanabilir özelliği giderek daralıyor, hatta imkansızlaşıyor. Bizi sıktıkça sıkıyor…

Bundan sonra yapılacak iş, finansman ihtiyacını daralan uygulamayla değil de önü ve ucu açık sağlıklı, geniş yollarla gidermek… Tahminim, Erdoğan da Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde yeni bir finansman modeli geliştirme peşinde.

“Faiz ne kadar düşük olursa ekonomi o kadar düzgün çalışır. ABD ekonomisinin yanında küresel manada da düzelmeler gerçekleşir” diyen Trump ile 17 yıllık iktidarı döneminde her defasında “Faizler indirilsin” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan arasındaki ortak noktanın ne olduğunu zannediyorum görebildiniz…

Her iki lider de, “yüksek yatırım, yüksek üretim ve yüksek istihdam” istiyor.

Bilmem anlatabildim mi?