Sedat YILMAZ

Türkiye, kurduğu Turizm Geliştirme Ajansı, yatırımlar ve projeler ile 11’inci Kalkınma Planı çerçevesinde turizm sektörüne daha fazla özen gösteriyor. Yılı 41 milyon turist ve 35 milyar dolar gelir sağlayarak rekorla kapatan sektör bu yılda da aynı başarıyı yaklaşık yüzde 20 büyüme ile tamamlama hedefiyle çalışıyor.

2023 yılına kadar yatırım sürecindeki 2012 bin yatağa ilaveten 300 bine yükseltilecek kapasiteyle Türkiye’de toplam 1,5 milyon yataklık bir potansiyel oluşturulmak isteniyor. Turizm sektörü risk ve kriz durumlarında da en fazla destek alacak sektörler arasında gösteriliyor.

Turizm sektörünü geliştirme planı çerçevesinde turizmde çeşitlendirme, konaklama süresinin uzatılması, konaklama dışı harcama alanlarının oluşturulması ve harcama eğilimi yüksek ziyaretçilere ulaşılması için tedbirler alınacak.

Bu kapsamda, konaklama süresi ve konaklama dışı harcamaların artırılması, her bir destinasyon özelinde sektörde dönüşümün gerçekleştirilmesi ve koruma-kullanma dengesi gözetilerek ekonomik ve sosyal kalkınmaya katkı sağlanacak. Yapılan çalışmalarla turizmde 2018 yılında 29,5 milyar dolar ve 2019 yılında 35 milyar dolar gelir elde eden sektör, bu yıl 40 milyar dolar, 2023 yılında da 75 milyar turiste karşılık 65 milyar dolar gelir hedefliyor. 2023 yılında turist başına ortalama harcama 867 dolar, ortalama konaklama süresi 10 gün, turist başına günlük gelir 87 dolar ve yat bağlama kapasitesinde 4 bin 500 yatlık artış öngörülüyor.

Eğitim turizmine özen gösterilecek

Sektör gastronomi, golf, sağlık, kruvaziyer, düğün, inanç, kongre ve alışveriş gibi gelir bırakan turizm çeşitliliğine bu yıl eğitimi de ekleyecek ve bu alana daha farklı bir yaklaşım sergileyecek.

Dünya üzerinde yaklaşık 300 milyar dolarlık bir pazar olan eğitim turizmi için turizm acenteleri yeni tedbirler almaya başladı. Yaşanan küresel krizler sebebiyle farklı açılımlar yapmak isteyen acenteler Türkiye’de her yıl yüzde 10 büyüyen eğitim turizminden yüksek pay almak için kolları sıvadı.

Dünyada 10 milyon öğrencinin dil, lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi almak için yurt dışını tercih ettiği ve bu alanda Türkiye’den yurt dışına öğrenci giderken, Türkiye’ye de eğitim için dünyanın çeşitli yerlerinden öğrenciler geldiğini belirten sektör temsilcileri, pazarın son 20 yılda 3 kat büyüdüğünü, dijitalleşmenin yaygınlaşmasıyla da eğitim turizminin daha da hızlandığını belirtiyorlar.

Konuyla ilgili görüş belirten Endless Abroad Yönetim Kurulu Başkanı Gökmen Özdemir, “Yurt dışı eğitim danışmanlıkları ve seyahat acenteleri güçlerini birleştirerek yeni bir hareketlilik alanı oluşturuyor. Türkiye’den de yurt dışına eğitim almaya giden öğrenci sayısında her yıl artan bir ivme gözleniyor. Turizm sektörü yeni planlamalarla eğitim turizminden ciddi şekilde istifade edebilir” diyor.

20 yıllık yurt dışı deneyimlerini turizm acenteleriyle birleştirmeyi hedeflediklerini belirten Gökmen Özdemir, kendilerinin oluşturdukları yepyeni bir yazılım sistemiyle acentelerin çalışma alanlarını genişlettiklerini, söz konusu yazılımla eğitimle ilgili tüm gelişmeleri acentelerin önüne döktüklerini söylüyor. Gökmen, geçen yıldan başlayarak atağa kalkan ve 11. Kalkınma Planı’nda da önemli yer bulan turizm sektöründeki gelir artırmaya katkı sağlayabileceklerini ifade ediyor. Gökmen yazılımlarıyla dünyadaki 300’ün üzerinde dil okulu ve 2 binin üzerinde eğitim programını güncel fiyatları, promosyonları, konaklama ve ulaşım miktarlarını sunma imkanı sağladıklarını kaydediyor.

Rezervasyonlar çığ gibi

Turizmde erken rezervasyonların beklentilerin ötesinde artarak büyüdüğünü ve erken rezervasyon döneminin kapanmasına 2 ay kalmasına rağmen şu anda 3 milyonu aştığını ifade eden turizmciler, söz konusu gelişmenin bu yılki 40 milyar dolar gelir hedefini desteklediğini belirtiyorlar.

Geçen yılı 53 milyon turist ve 35 milyar dolar gelirle yüzde 17 büyüyerek kapatan sektörün bu yıl aynı ivmeyi sürdüreceğini ve yılın yüzde 20’ye yakın bir büyüme ile tamamlanacağını tahmin ediyor. Türkiye Otelciler Federasyonu’nun (TÜROFED) yeni Başkanı Sururi Çorabatır, turizmde kişi başı gelirin artmasıyla iyi bir noktaya gelindiğini, 2017 başlayan iyileşmenin ve geçen yılki rekorların bu yıl da aynı hızla devam edeceğini kaydediyor. Çorabatır, geçen yılki kişi başı 660 dolarlık geliri bu yıl 700 doların üzerine çıkaracaklarını ve geçen yılki 35 milyar doların üzerine en az 5 milyar dolar daha koyarak 40 milyar dolarlık bir geliri öngördüklerini dile getiriyor.

155 otel yatırımına teşvik belgesi

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre geçen yıl 155 otel projesi için teşvik belgesi alındı. Turizme yönelik 155 yatırım projesinin illere göre dağılımında Antalya 48 proje ile birinci sırada. Antalyayı 16 proje ile Muğla ve 14 proje ile İstanbul takip ediyor. Teşvik belgesi alan projelerin 41’i 5 yıldızlı, 54’ü 4 yıldızlı, 28’i 3 yıldızlı turizm tesisleri olarak kayda geçti. 155 otel teşvik belgesi alınan tesisler Adıyaman’dan başlıyor, Afyon, Ankara, Balıkesir, Bartın, Batman, Burdur, Bursa, Edirne, Eskişehir, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Kastamonu, Kırıkkale, Kırklareli, Konya, Mardin, Mersin, Nevşehir, Ordu, Sakarya, Samsun, Sinop, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van, Yalova ve Zonguldak illerinde yeni oteller açılacak.

Yeni Resmi Gazete’de yer alan verilere göre sadece 2019 Aralık ayında konaklama sektörü için toplam 1,45 milyar liralık 44 yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bunların 19’u modernizasyon, 26 tanesi ise komple yeni otel yatırımların oluşuyor. Teşvik belgelerinin 113 milyon lirası modernizasyon, 1,37 milyar lirası ise yeni otel yatırımlarına verilmiş durumda. Söz konusu otel yatırımlarından 7 tanesi 3 yıldız, 7 tanesi 4 yıldız, 9 tanesi 5 yıldız ve geriye kalanı ise butik ve özel konaklama tesislerinden oluşuyor. Yaklaşık 1,5 milyar liralık otel yatırımları hayata geçtiğinde Türkiye’nin otel yatak sayısına 8 bin yatak daha eklenecek.

Yatırım birim maliyetleri belli oldu

Kültür ve Turizm Bakanlığı ise tesislerin tür ve sınıflarına göre 2020 yılı yatırımların birim maliyetlerini kamuoyuna duyurdu. Geçen yıl yatak başına maliyeti 170 bin lira olan 5 yıldızlı otelin bu yılki maliyeti 196 bin lira oldu.

2634 sayılı “Turizmi Teşvik Kanunu” ve “Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik” hükümleri uyarınca turizm yatırımcılarından tahsil edilmesi gereken bedellerinin tespiti için yapılacak işlemlere esas olmak üzere, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turizm tesisleri için belirlenen 2020 yılı birim maliyetlerine ilişkin tesislerdeki birim maliyetleri 3 yıldızda 100,6 bin lira, 2 yıldız + lokantada 58 bin lira, 2 yıldızda 42 bin lira ve tek yıldızda 36 bin lira oldu. Butik otel ve özel tesis konaklamalarda söz konusu rakam 196 bin 387 lira olarak belirlendi. 5 yıldızlı birinci sınıf tatil köyünde 112 bin 793, dört yıldızda da 84 bin 624 lira, moteller de ise söz konusu rakam 46 bin 210 lira şeklinde tespit edildi.

Kruvaziyerde ve yatta atak yılı

Koronavirüs salgınının dünya turizm sektörünü etkilemesine karşılık Türkiye’de kruvaziyer ve yat turizmi konusunda herhangi bir olumsuzluk gözlenmiyor. Deniz Ticaret Odası İzmir Şube Başkanı Yusuf Öztürk, dünyaca ünlü kravaziyer turizm şirketlerinden Norwegian Cruise Line’ın Uzakdoğu destinasyonlarındaki seferlerini iptal ettiğini ve yönünü Akdeniz’e çevirdiğini hatırlattı ve “Firma Kuşadası limanına 60 bin yolcu kapasiteli ilave 30 sefer planladı” diyor.

Dünyada en çok turist ağırlayan ülkelerin arasında Türkiye’nin 6’ncı sırada yer aldığını hatırlatan turizmciler, 90 milyon Fransa, 84 milyon İspanya, 79 milyon ABD ve 68 milyon Çin ile 65 milyon İtalya turist sayısında öne çıkan ülkeler olduğunu, 2020 yılında Çin’e giden turist sayısının diğer ülkelere kayacağını ifade ediyorlar. Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Erkan Yağcı, “Türkiye bir turizm ülkesi. 2020 yılı için de yeni dönem stratejilerine yoğunlaştık, bunları da geliştirebildiğimiz takdirde turizmden daha fazla pay almaya devam edeceğiz. Sektörümüz her yönüyle ilerlemeyi hak ediyor” ifadelerini kullanıyor.

Geçen yıl marinalarda doluluk oranı yüzde 125’in üzerine çıktı. İMEAK Deniz Ticaret Odası İzmir Şube Başkanı Yusuf Öztürk, gelişmeyi “Yatların Türkler tarafından Türk karasularında Türk bayrağı ile hizmet edecek olması bizleri heyecanlandırıyor. Doluluk oranlarının kapasiteleri aşması üzerine bu yıl 5 yeni yat limanı planlanıyor” bilgisini veriyor.

Yat turizmine hizmet vermek üzere Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından İzmir’de Yeni Foça Yat Limanı (280 yat kapasiteli), Çeşmealtı Yat Limanı (330 yat kapasiteli), Şifne Yat Limanı (700 yat kapasiteli), Şakran Yat Limanı (550 yat kapasiteli) ve Bayraklı Yat Limanı (500 yat kapasiteli) olmak üzere 5 yat limanı yapılacak.

Diğer taraftan yabancı bayraklı ticari yat yerine Türk bayraklı ticari yat çalıştırılması kararının sektöre olumlu etkide bulunduğu gözleniyor.