Sedat YILMAZ

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, bankaların 2019 yılını kârlarla kapamasına karşılık kamu bankaları hariç bankacılık sektörünün kredi verme ve faiz indirimleri konusunda başarısız olduğunu söyledi. Ekonomiye ciddi destek vermelerine rağmen kamu bankaları bilançolarında herhangi bir bozulma olmadığını ve yılı da kârlılıkla kapattıklarını belirten Albayrak, 2020 yılını değişim ve dönüşüm yılı olarak belirlediklerini, özel bankalardan da reel sektörü destekleme adına değişim ve dönüşüm beklediklerini kaydetti.

Albayrak, ekonomi basını yöneticileri ile bir araya geldiği 2019 Değerlendirme Toplantısı kapsamında 2019 yılı ekonomi değerlendirmesi ve 2020 yılı beklentileriyle ilgili bilgi verdikten sonra soruları cevapladı. Albayrak ekonomi değerlendirmesinde Türkiye’nin 5 yılda 8 seçim yaparken söz konusu yıllarda yüksek derecede dış ve iç risklere maruz kaldığını hatırlattı. Ülkenin son 3 yılda 3 farklı kur atağıyla karşı karşıya kaldığını belirten Albayrak, yine de 2019’un yumuşak iniş ve pozitif bir büyüme ile 2020 yılına girdiğini söyledi. Albayrak, “Bugün 5 yıllık risk primini gösteren CDS’lerimiz 337 puan geriledi. 2 yıllık devlet tahvil faizinde ise 1800 puan düşüş oldu. Hatta 3-5 yılın bile altında bir iyileşme gerçekleştirdik” dedi.

1,5 trilyon liralık işlem

Türkiye’nin özellikle son 1,5 yıl içinde devrim niteliğinde ancak sessiz birçok stratejik yapısal reform hamleleri yaptığını dile getiren Berat Albayrak, özellikle para piyasalarında TL Gecelik Referans Faiz Oranı (TLREF) ile Overnight Indexed Swap piyasalarında güçlü kaldıklarını ifade etti. Borsa İstanbul’da bu alanda son 1 ayda 1,5 trilyon liralık bir işlemin yapıldığını hatırlatan Albayrak, borsanın da yeni ürünlerle güçlendiğini kaydetti.

Yine Ekim 2018’de hayata geçirdikleri Enflasyonla Topyekün Mücadele kapsamında hükümet ve reel sektör başta soruna karşı önemli başarılar elde ettiklerini belirten Albayrak, bugünkü enflasyon rakamlarındaki düşüşlerin geçmişteki çabalardan kaynaklandığını dile getirdi. Düşük enflasyonun bu yıl da yine çıpa olmaya devam edeceğini anlatan Albayrak, ülkenin bir daha aynı sorunlarla karşılaşmaması için değişim ve dönüşüm dönemine geçtiklerini, dengelenmenin ise tamamlandığını söyledi. Türkiye’nin tüm paydaşlarıyla değişim ve dönüşümü de atlatacağını ve normalleşmede son hamlesini yapacağını belirten Albayrak, “Türkiye eski dönemlerdeki gibi çılgın büyüme, çılgın küçülme değil, dengeli, disiplinli ve reel büyüme, yani üretim, ihracat odaklı bir büyüme yoluna girdi” dedi.

 Türkiye’deki iyileşmenin diğer göstergesinin de TL varlıklarındaki kazançlardan gözlendiğini belirten Albayrak, “En önemlisi borç stoku konusunda ciddi sıkıntılara yol açmayacak bir resmi ortaya koyduk. Önümüzde bütçe disiplini, kamu maliyesi, enflasyon yani fiyat istikrarı bizim için en önemli çıpalar olacak” diye konuştu. Albayrak, Türkiye’nin üretim, ihracat ve reel sektör odaklı büyümesini üretim ve insan odaklı sürdüreceğini sözlerine ekledi.

Özel bankalar da değişmek zorunda

Zorlu yılları atlatırken ve kamu bankalarının ekonomiye ciddi destekleri olurken özel bankaları fazla yanlarında göremediklerinden bahseden Bakan Berat Albayrak, özel bankaların bu tavırlarını anlamakta güçlük çektiklerini söyledi. Kamu bankalarının ekonomiye önemli destek verdiği halde bilançolarında hiçbir bozulma olmadığını belirten Bakan Albayrak, özel bankaları kredi vermeme ve faizleri gerektiği şekilde indirmeme konusunda eleştirdi. Albayrak, “2020 yılı değişim yılı. Özel bankalar da değişmek zorunda” dedi.

2019’u kamu bankaları hariç bankacılık sektörü açısından başarılı bir yıl olarak kabul edemeyeceklerini ifade eden Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, özel bankalara, “Plaza bankacılığı mı yoksa piyasa bankacılığı mı yapacaksınız? Sahaya mı ineceksiniz yoksa yüksek katlı binalardan gökyüzünü mü seyredeceksiniz?” diye sordu. Albayrak, “Özel bankalar sahaya, reel sektöre ve piyasaya inerek etkin bankacılığa ve fonksiyonel dönüşüme katılmalı. Değişim yılı olarak belirlediğimiz 2020’de koordineli bir şekilde bankacılık sisteminin bir parçası olmalı ve onlar da değişmeli. Özel bankalar, kamu bankalarıyla birlikte ekonomiye senkronize olmaları gerekiyor” dedi.

İş dünyasından özel bankalar ile ilgili ciddi şikayetler aldıklarını belirten Bakan Albayrak, birçok vilayete gittiklerinde özel bankalarla ilgili olumsuz izlenimlerle döndüklerini söyledi. Albayrak, “Kredi için gelenler adeta cezalandırılıyor. Kamu bankaları faizinin iki katı kadar oranlar talep ediyor. Bu bir insafsızlık” diye konuştu. Ekonomide dengelenme sürecinin bittiğini artık değişim ve dönüşüm döneminin başladığını belirten Albayrak, bu yıl kredi ve faize yönelik şartların daha da iyileşeceğini, bankaların da buna ayak uyduracağını söyledi. Albayrak, “Kâr odaklı değil, müşteri odaklı çalışmak gerekiyor. Nitekim bazı bankaların tek haneli faiz oranlarıyla işlem yaptıklarını duyuyoruz” dedi.

Yüzde 5 uçuk bir büyüme değil

Kredi derecelendirme kuruluşlarının yorumlarına ve notlarına bakmadan yollarına devam ettiklerini belirten Berat Albayrak, kur konusundaki spekülasyonlara da cevap verdi. Türkiye’nin öncekine göre dış risklerden daha az ve minimum etkilendiğini, kırılganlıklarını giderdiğini ve rekabetçi bir finansal sistemi oturttuğunu belirten Albayrak, “Dolar şöyle olacak, böyle olacak demedim. Bundan sonra da demeyeceğim. TL rekabetçi bir kura sahip olmalı. Dün riskler vardı, yarın da olacak ama böyle süreçleri aldığımız tedbirlerle akıllıca yürüteceğiz” dedi.

Devletin ekonomiyi aynı hızla teşviklerle stratejik sektörlerden başlayarak desteklemeye devam edeceğini, alınan tedbirlerle Türkiye’nin bu yılki yüzde 5’lik büyümesinin gerçekçi olacağını belirten Albayrak, “Yüzde 5 büyüme uçuk kaçık bir hedef değil, gerçekçi. Ekonominin değişim ve dönüşümünü destekleyecek tüm ve benzeri kredi paketlerinin tamamı 2020'de şartları, vadesi, faizleri iyileşmeler oldukça daha da iyileşerek devam edecek” diye konuştu.

Türkiye ekonomisinin güçlülüğüne ve istikrarına değinen Albayrak, “Artık fiyat istikrarı, bütçe disiplini ve borçlanma maliyetleriyle birlikte bu değişim ve dönüşümden taviz verme lüksümüz yok. Şimdi A’dan Z’ye bir dönüşüm içerisindeyiz” ifadelerini kullandı.

Piyasa mantığını kullanacağız

Gıda fiyatları konusunda daha dikkatli olacaklarını ve özellikle seralar konusunda özel çalışmalarının olduğunu dile getiren Bakan Albayrak, “Antalya’da fırtına oluyor. Bazı seralar zarar görüyor. Fiyatlar birden 3-4 katına çıkıyor. Son fırtınada seraların sadece binde 8’inin zarar gördüğünü öğrendik. Burada doğa olayları da speküle ediliyor. Şimdi ürün tedarik zincirini sıkı bir denetime tabi tutacağız. Sudan sebeplerle fiyatlar yükseltilmesine izin vermeyeceğiz. Bunu yaparken de devlet mantığıyla değil özel sektör ve piyasa mantığını kullanacağız” dedi.

Sosyal medyada son günlerde elektrik ve doğalgaz faturalarının çok yüksek geldiğine dair paylaşımların olduğuna dikkati çeken Albayrak olayı “Biz son 1,5 yılda 2 zam bir de indirim yaptık. Dolayısıyla elektrikte zam oldu ancak net artışın altında” şeklinde özetledi.

İçerideki resmin iyi okunması gerektiğini belirten Albayrak, her alanda stratejik değişim ve dönüşüm başlattıklarını söz konusu eylemin de kırılganlıklar üzerinden yapılan operasyonlara karşı güçlü durmayı sağladığını kaydetti.

Yatırım enstrümanları gelecek

Yeni geliştirilen piyasa enstrümanlarıyla yatırımcıların TL varlıklarında önemli kazanımlar elde ettiğini belirten Albayrak, bu alanda çok farklı adımlar atmayı sürdüreceklerini söyledi. Albayrak, “Türkiye yatırım iklimi iyileşiyor. Burada yatırımcının para kazanacağı, mevcut ve potansiyel yeni adımlarla birlikte çok önemli çeşitlilik var. Şu ana kadar yapılması gerekenler yapıldı. Yine gelecekte yapılması gerekenler yapılacak. Türkiye benchmark olarak potansiyeli çok yüksek bir ülke. Bu potansiyelden faydalanarak her alanda güçlenmeye çalışacağız” diye konuştu.

Ekonominin doğuya kaydığı bir konjonktürde Türkiye’nin dünyadaki değişimin tam ortasında bulunduğuna dikkat çeken Albayrak, “Biz Birinci Dünya Savaşı’nda da böyle bir değişim yaşamıştık. Ancak şimdi aynı değişimlerin yaşanmasına karşılık Türkiye pasifize olmuyor, bilakis içeride daha güçlenerek konsolide ederek yoluna devam ediyor. Ancak büyüme orkestrasında çatlak sese değil farklı seslere ihtiyacımız var. Çatlak ses orkestranın düzenini bozar ama farklı sesler orkestraya ahenk katar” dedi.

Doğu Akdeniz’deki sondaj çalışmalarıyla ilgili bilgi veren Albayrak, 2020’li yıllarda sondaj sonuçlarıyla ilgili pozitif haberler alabileceklerini belirtirken asgari ücret konusunda da hükümetin gereken çalışmayı yaptığını, bu hükümetler döneminde 120 dolarlık asgari ücretin şu anda 400 dolara getirildiğini söyledi. 2020’nin 2019 yılından daha iyi olacağı öngörüsünde olduklarını dile getiren Berat Albayrak, müjde olarak herkesin mutlu olacağı bir emeklilik sisteminin çalışması içinde olduklarını da kaydetti.

Türkiye’nin IMF’den 50-75 milyar dolar para alacağı spekülasyonlarını boşa çıkardıklarını anlatan Albayrak, IMF desteği alan Arjantin’in durumuna iyi bakılması gerektiğini söyledi. Bütçe gerçekleşmeleri ve cari dengenin hedefler doğrultusunda yürüdüğünü belirten Albayrak, Kanal İstanbul projesinin de bütçeye herhangi bir yük getirmeyeceğini ve fizibıl bir proje olduğunu sözlerine ekledi.