Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Salman'ın ülkesi için önemli bir fırsat olarak gördüğü G20 zirvesi, pandemi nedeniyle video konferans şeklinde düzenleniyor. İki gün sürecek zirveye Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Almanya Başbakanı Merkel, Çin Devlet Başkanı Şi Jingping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin başta gelmek üzere G20 üyesi 19 ülke ile Avrupa Birliği temsilcileri katılıyor. Zirvede, 20 Ocak'ta görevini bırakması beklenen ABD Başkanı Donald Trump da son kez yer alacak. Trump, hem pandemiyle mücadeledeki tutumu hem de iklim korumaya ayak diremesi nedeniyle zirvenin frenleyicisi olarak görülüyor.

Suudi Arabistan veliahtı Prens Bin Salman'ın büyük bir etkinliğe çevirmeyi planladığı zirve, bütün dünyayı olumsuz etkileyen pandemi nedeniyle video konferans şeklinde yapılacak ve G20 üyeleri yaklaşık altı saat tele konferans üzerinden müzakerelerini yürütecek. Siyasi gözlemciler, bu nedenle böylesi zirvelerde ana tartışma toplantılarının dışında yapılan ve büyük öneme sahip olduğu vurgulanan ikili veya belli liderler arasındaki görüşmelerin yapılamayacağını belirtiyor. Buna rağmen bütün dünyayı etkileyen koronavirüs pandemisi başta gelmek üzere toplantıda önemli konuların ele alınacağı belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan Kral Selman ile görüştü

Zirve öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz el-Suud ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamaya göre Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Kral Selman, ikili ilişkilerin geliştirilmesi ve diyalog kanallarının açık tutulması konusunda mutabık kaldı. 2018 yılında Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğunda gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesi ile iki ülke arasındaki ilişkilerde gerginlik artmıştı.

Pandemiyle mücadele

G20 zirvesinde aşının satın alımı, dağıtımı ve fakir ülkelerin de faydalanabilmesi gündeme gelecek.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Gutteres, zirve öncesi yaptığı açıklamada, bütün dünyadaki insanların aşıya erişimini ve fiyatının ödenebilir olmasını hedefleyen uluslararası bir inisiyatif olan Covax'e dikkat çekti. Guterres, "Bütün G20 ülkelerini Covax'e üye olmaya davet ediyorum" diye konuştu. Almanya Maliye Bakanı Olaf Scholz da bu çağrıya destek verdi ve bütün G20 üyesi ülkelerin Covax'a destek vermesini talep etti. Covax inisiyatifine şimdiye kadar 150 ülke üye olurken, Almanya'nın aşıya erişimde adil dağılımı hedefleyen bu projeye 100 milyon euro destek verdiği bildirildi. ABD'nin destek vermediği Covax'ın  aşı erişimini adil kılmaya yönelik hedeflerini uygulamaya geçirebilmesi için 11 milyar Amerikan Dolarına ihtiyaç var.

Riyad'daki G20 zirvesi öncesinde yeni tip koronavirüse karşı etkisi yüksek olduğu tespit edilen aşıların bulunduğu açıklanmış ve bazılarının izni için resmi başvuruların yapıldığı duyurulmuştu. Almanya Başbakanı Angela Merkel, Aralık ayında veya en geç önümüzdeki yılın başında aşı uygulamasının başlamasını umut ettiklerini açıklamıştı.

Fakir ülkelere borç kolaylığı

G20 üyelerinden Avrupa Birliği (AB), dünyanın en yoksul ülkelerine borç kolaylığı tanınması konusunu zirvede gündeme getirecek. AB Konseyi Başkanı Charles Michel, zirve öncesinde "Borç kolaylığı sağlanmasının şart olduğunu düşünüyoruz" diye konuştu. Yoksul ülkeler için gündeme getirilen moratoryum, özellikle pandemi ile mücadelenin olumsuz etkilerinin atlatılması için elzem görülüyor. Uluslararası kalkınma ve yardım kuruluşları One ve Oxfam, korona pandemisi nedeniyle küresel çapta en az 200 milyon insanın daha aşırı yoksulluğa sürüklenmekle karşı karşıya olduğunu hatırlattı. G20 ülkeleri maliye bakanlarının geçen ay yaptıkları zirvede, fakir ülkelerin borçlarının 2021 Haziran'ına kadar askıya alınması kararına varılmıştı. Buna ilişkin bir sonraki kararın en erken ilkbaharda alınması bekleniyor.

İklim koruma

İklim koruma G20 zirvelerinin son yıllarda en zor tartışmalara ve anlaşmazlıklara sahne olduğu konuların başında geliyor. Bunun nedeni de, Trump liderliğindeki ABD'nin, sera gazı emisyonunu azaltmayı hedefleyen Paris Anlaşması'ndan çıkmasıydı. ABD'li medya kuruluşlarının tahminlerine göre başkanlık seçimlerini kaybeden Trump'ın bu son zirvede de iklim korumaya yönelik tavrında değişiklik beklenmiyor. Bu nedenle iklim korumaya ilişkin G20 zirvesinden sonuç çıkması beklenmiyor.

İnsan hakları

İnsan hakları savunucuları, G20 zirvesinde insan hakları ihlallerinin de gündeme getirilmesi çağrısında bulunuyor. G20'nin ev sahibi Suudi Arabistan insan hakları ihlalleri konusunda eleştirilerin odağında yer alıyor. Özellikle de Veliaht Prens Bin Salman'ın İstanbul'da işlenen Cemal Kaşıkçı cinayetindeki rolü, zirve öncesinde de tartışmalara neden oldu. İlaveten ülkedeki düşünce özgürlüğüne ilişkin kısıtlamalar, temel hak savunucularının tutuklanması nedeniyle özellikle Almanya'da muhalefet partileri Başbakan Merkel'den zirveyi vesile alıp bu konuda Riyad'a açık mesaj verme çağrısı yaptılar. Küresel ekonominin önemli organizasyonlarından biri olarak görülen G20 zirvesinin Suudi Arabistan'da düzenlenmesi nedeniyle küresel çapta boykot çağrıları da yapıldı.